Grote delen van ons prehistorische landschap zijn verborgen; verscholen tussen de bomen of onder de bodem. Soms zien we een tipje van de sluier in de vorm van een grafheuvel of raatakker. Daar kunnen we de prehistorische mens - vaak met moeite - visualiseren. Als een soort ‘buur’ die we nog niet goed kennen, maar die toch al zo’n 5000 jaar naast ons woont. Binnen het project 'Onze buren uit de prehistorie' maken we deze buur weer zichtbaar. En wel letterlijk; via een foto shoot.
Fase 3 - foto shoot
Bijzonder onderdeel van dit project is de fotoshoot. Celeste Alink, archeoloog bij Landschap Overijssel, bedacht op basis van zowel landschappelijk als archeologisch onderzoek een aantal scenario’s. Die zijn vervolgens nagespeeld door een groep vrijwilligers met interesse voor het onderwerp en prachtig gefotografeerd door Vincent Croce. Hierbij zijn we zo dicht mogelijk bij de feiten gebleven. Denk aan het juiste landschap, passende kleding en voorwerpen. Maar niet voor alles is wetenschappelijk bewijs, dus een deel is interpretatie. De scenes variëren van het dagelijks leven op de prehistorische boerderij tot en met rituelen die mogelijk hebben plaatsgevonden op belangrijke momenten in het leven, zoals geboortes, trouwen en sterven.
Processie rond grafheuvel
Op één van de foto’s zien we een processie zoals die bijvoorbeeld heeft kunnen plaatsvinden bij een begrafenis, op weg naar de laatste rustplaats van een familielid of dierbare. De ‘lures’ – een soort trompetten, in dit geval replica’s van exemplaren zoals ze zijn gevonden bij opgravingen in Denemarken en Zweden – zorgen voor ceremonieel trompetgeschal. De groep houdt halt bij de grafheuvels. Die liggen net buiten het dorp, op een wat hoger gelegen zandrug. De overleden dierbare wordt bijgezet in de grafheuvel waarin ook zijn voorouders zijn begraven. Wellicht krijgt hij een grafgift mee, bijl? Of is het een beker, voor de dorst in het hiernamaals?
Dagelijks leven
Ook het dagelijkse leven rond de boerderij is in beeld gebracht. Hiervoor brachten we een bezoek aan het Bronzezeithof in het Duitse Uelsen. Handelingen als het maken van vuur, bereiden van de maaltijd, werken op het land (de raatakkers) en het weven van linnen zijn gefotografeerd. Niet alleen het landschap, maar ook de kleding van de personages op de foto’s is zorgvuldig gekozen; truien van schapenwol, linnen rokken, capes van dierhuiden. De keuze is onder andere is gebaseerd op prehistorische grafvondsten in Noord-Europa, waar de materialen soms uitzonderlijk lang goed zijn gebleven in de natte, zure bodems zoals moeras of veen. Ook over de kleur van de stoffen is nagedacht. De schapen waren in die tijd beige en bruin. Het verven van wol was wel mogelijk, maar meer dan een aarde-, oker- of groentint leverde dat niet op. Pas in de ijzertijd, toen men in staat was om witte schapen fokken, werd wol beter kleurbaar.
Offer in het veen
Tot slot zien we een scene met een dochter uit de bronstijd die een ‘rite de passage’ ondergaat. Binnenkort neemt ze afscheid van haar familie, om voorgoed te vertrekken en ‘in te trouwen’ bij een andere stam misschien wel honderden kilometers verderop. Feit of fictie? Lang werd aangenomen dat de prehistorische mens niet verder kwam dan zijn eigen dorp. Tegenwoordig weten we dat er ook al in de Bronstijd verrassend ver werd gereisd en handel werd gedreven. En wat weten we over het ritueel? Feit is dat bronzen sieraden zijn teruggevonden in natte gebieden zoals veen en moeras. Omdat het telkens om individuele vondsten gaat, en om sieraden of gebruiksvoorwerpen die nog helemaal in takt zijn, wordt algemeen aangenomen dat dit offers zijn geweest. De bronstijddochter op de foto vermoedt misschien een godenrijk onder de waterspiegel. Ze schenkt haar bronzen armband aan het vennetje om de goden gunstig te stemmen. In de hoop op een veilige reis? Een mooie en rijke levenspartner? Of een gezond nageslacht? Misschien wel alle drie.
