Project

Streekeigen Landbouw - portret Hoeve Bosman

Vooraanzicht Hoeve Bosman
Vooraanzicht Hoeve Bosman  Foto Geert Schoemakers
N 52° 29.556' E 006° 12.077'

Binnen het project Streekeigen Landschap zijn 'portretten' gemaakt van zeven agrarische bedrijven in de zeven natuurlijke landschappen van Overijssel. Eén daarvan is Hoeve Bosman, gelegen in het hoogveenlandschap van De Krim bij Hardenberg.

Hoogveenlandschap: dikke spons van veenmossen < 800

Het natuurlijke landschap rond de Krim is hoogveengebied, ontstaan na afloop van de laatste ijstijd zo’n 10.000 jaar geleden. De aarde warmt op en er ontwikkelt zich een gesloten vegetatiedek. De zeespiegel stijgt door het smelten van de ijskappen. Door het hogere grondwaterpeil vormt zich in de laaggelegen gebieden van Overijssel een dikke spons van veenmossen. Deze veenvorming duurt tot circa 1000 n.Chr.

Prehistorie: te nat voor bewoning

De zure, voedselarme omstandigheden leiden tot natte, slecht toegankelijke moerassen; te nat om te wonen. Op de hogere zandkoppen die boven het veen uitsteken (je herkent ze nu nog aan namen als 'de Belt') zijn wel sporen van prehistorische mensen gevonden, zoals een vuurstenen bijl en een spinklos. Ook op de zandgronden die later onder het veen verdwijnen, hebben mogelijk mensen gewoond. De randen van het veen worden door bewoners van de hogere gronden gebruikt om te jagen, om als grondstof te gebruiken of om te offeren.

Middeleeuws dorpslandschap - 1850

In de middeleeuwen worden marken opgericht om de woeste gronden te beschermen tegen ongewenste ontginning. Boeren krijgen een ‘waardeel’ in de marke; het recht om op de gemeenschappelijke gronden vee te weiden en plaggen te steken. Tussen de marken worden grenzen getrokken. In deze tijd worden ook de eerste sloten gegraven om het veen te ontwateren; de eerste ontginningen. Volgens de kaart zijn deze stukken grond in gebruik als 'ackers', bijvoorbeeld om boekweit te verbouwen. Overigens wordt het natte en onbegaanbare hoogveen ook ingezet als verdedigingslinie, die het noorden van Nederland beschermt tegen de oprukkende Spanjaarden (het huidige 'Ommerschans' herinnert nog aan deze periode).

Hoogveenlandschap
Hoogveenlandschap  Foto Mark Zekhuis
Grenzen in het veen
Grenzen in het veen  Foto Markenkaart 1733
Groninger boerderij Lutterhoofdwijk 1914
Groninger boerderij Lutterhoofdwijk 1914  Foto Prentbriefkaart st Historische Projecten Hardenberg
Brede veenstrook weerszijden Reest
Brede veenstrook weerszijden Reest   Foto Kaart Sgrooten, 1575

Turfwinning vanaf 1850

Zodra de militaire functie van de venen in Noordwest Overijssel verdwijnt, worden de hoogveengronden op grote schaal afgegraven voor de winning van turf. De marke verkoopt de gemeenschappelijke gronden aan (vaak adellijke) verveners. De baron van Dedem laat een kanaal graven voor de afwatering van het veen en vervoer van turf: de Dedemsvaart. Aan weerskanten van het kanaal worden sloten - of wijken - gegraven, waaruit het veen verder wordt afgegraven. Turfschepen voeren turf via het kanaal af en langszij ontstaan de veenkoloniën, zoals Dedemsvaart, Slagharen en De Krim, waar zich veenarbeiders vestigen. Hoeve Bosman ligt langs de Lutterhoofdwijk, een belangrijk kanaal voor de afvoer van turf uit het gebied ten noorden van de Dedemsvaart. Het slotenpatroon - ontstaan door vervening - zie je nog altijd terug in het huidige landschap.

Van veenderij naar landbouw - eind 19e eeuw

Eind 19e eeuw is het gebied ten Noorden van de Vecht uitgeveend. De overgebleven zandgrond wordt geschikt gemaakt voor landbouw en omgezet naar bouw- en weilanden. Met de komst van kunstmest worden grootschalige 'dalgrondontginningen' mogelijk. Het hoogveen in De Krim is dan bijna volledig afgegraven voor de turfwinning. Alleen de toplaag van de bodem bestaat nog uit venige grond. Daaronder ligt zand uit de een na laatste ijstijd.

Melkveehouderij Hoeve Bosman - 20e eeuw

Begin 20e eeuw wordt de boerderij gebouwd die nu Hoeve Bosman heet. Sinds de 2e helft van de 20e eeuw runt de familie hier een melkveehouderij met op dit moment 90 koeien. De ijsmakerij vormt de tweede pijler van het bedrijf. Het ijs wordt verkocht via de eigen boerderijwinkel en geleverd aan supermarkten en horeca. In de winkel worden naast eigen producten zoals kaas en vlees, ook andere streekproducten verkocht. Ook boerderijeducatie vormt een onderdeel van de bedrijfsvoering. De familie Bosman hoopt de huidige, brede bedrijfsvoering in de toekomst voort te kunnen zetten. Afgelopen jaren zijn maatregelen genomen om het bedrijf toekomstbestendig te maken. Zo zijn zonnepanelen geplaatst op de schuren en is een melkrobot aangeschaft.

Erfschets Hoeve Bosman
Erfschets Hoeve Bosman  Foto Geert Schoemakers
Robert Pater legt uit, John Ruiter

Erfschets Hoeve Bosman

Het erf van Hoeve Bosman heeft zich door de eeuwen heen ontwikkeld en bevat elementen uit verschillende tijdlagen. Opvallend is de stijltuin met markante bomen aan de voorzijde van het erf en de wijk uit de periode van de turfwinning aan de achterkant. In het kader van dit project hebben veldadviseurs Geert Schoemakers en Robert Pater een erfschets gemaakt met daarop kansen om het erf meer streekeigen in te richten en de biodiversiteit te vergroten. In het hoogveenlandschap komen van oudsher weinig landschapselementen voor. De mogelijkheden op dit erf zijn daarom beperkt. Een wilde bloemenstrook in het verlengde van de wijk kan bijdragen aan het verhogen van de biodiversiteit. Een andere kans betreft de aanplant van een struweelhaag met streekeigen soorten achter op het erf.

Ook op zoek naar advies over de streekeigen inrichting van jouw erf? Neem contact op met onze veldadviseurs:

Minikroniek over Hoeve Bosman:

Schakel marketing cookies in om deze content te tonen

Voor video's maken we o.a. gebruik van YouTube. YouTube plaatst cookies voor het weergeven van relevante video's.

Cookie-instellingen
Elke vierkante meter helpt!

Help jij mee om ons landschap te beschermen? Alleen samen kunnen we het verschil maken.

Steun ons