Stikstof en biodiversiteit

Zilveren Maan Jacob van der Weele
Zilveren Maan  Foto Jacob van der Weele

Een biodivers landschap is van wezenlijk belang voor het leven. Maar door uitlaatgassen, uitstoot van de landbouw en industrie komt steeds meer stikstof in de lucht, die vervolgens neerslaat in onze natuurterreinen. Hierdoor verzuurt de bodem en hebben bepaalde plant- en diersoorten moeite met overleven.

N 52° 29.556' E 006° 12.077'

Landschapstypen met bijbehorende planten- en diersoorten die tegenwoordig bijzonder zijn - zoals hoogveen, laagveen of een beekdal met bronnetjes - kwamen vroeger veel meer voor. Door de eeuwen heen hebben mensen het landschap veranderd. Met name in de laatste eeuw is de verandering in hoog tempo gegaan. Natte plekken zijn drooggelegd, de landbouw is grootschaliger geworden, heide is eentonig en grootschalig grasland of maïsveld geworden en steden en wegen zijn aangelegd. Hierdoor verdwijnen plant- en diersoorten die er van oudsher veel voorkwamen.

Als je om je heen kijkt, kun je merken dat het niet goed gaat. Vroeger stonden bijna alle velden vol met bloemen. Tegenwoordig is het moeilijk een veldboeketje samen te stellen. Vroeger zat de voorruit van je auto vol met vliegjes in de zomer, nu niet meer. Agrarische gebieden worden steeds grootschaliger, eenvormiger en stiller. Tijdens een fietstocht zijn bijna geen weidevogels meer te horen. En waar zijn de vlinders en bijen gebleven?

Gentiaanblauwtje Mark Zekhuis
Gentiaanblauwtje  Foto Mark Zekhuis
Rozenkransje Jacob van der Weele
Rozenkransje  Foto Jacob van der Weele
Canadese gans, Gonny Sleurink
Canadese ganzen  Foto Gonny Sleurink

Het effect van de uitstoot van stikstof

De uitstoot van stikstof op onze natuurgebieden is voor 46% afkomstig van veehouderijbedrijven in ons land. Daarnaast komt 11% vanuit het verkeer, 8% uit de industrie en de gebouwde omgeving en 32% uit het buitenland. Voor het herstel van natuurwaarden is het nodig dat de neerslag van stikstof op natuurgebieden significant afneemt. Een daling van de uitstoot van stikstof heeft een positief effect op de kwaliteit van drinkwater, lucht en volksgezondheid en heeft een positief effect op de biodiversiteit. Het is beter en kosteneffectiever om nu een reductie van de uitstoot van stikstof door diverse economische sectoren te realiseren, dan in de toekomst. (Bron: LandschappenNL)

Kom in actie!

Het herstel en behoud van de biodiversiteit vraagt een lange adem en brede inzet. We moeten met elkaar het tij keren voordat het te laat is. Wanneer een plant of dier lokaal eenmaal is verdwenen, komt deze bijna nooit meer terug! We hebben met elkaar de verantwoordelijkheid om - nu het nog kan - iets te doen.

Invloeden op de biodiversiteit

  • Door uitlaatgassen, uitstoot in de landbouw en de industrie komt steeds meer stikstof in de lucht terecht, die neerslaat en hierdoor verzuurt de bodem. Planten die hiervan houden, zoals pijpestro, bramen, bepaalde mossen, brandnetel en pitrus, zie je opeens overal. Deze snelgroeiende soorten overwoekeren hele gebieden, zoals heidegebieden en stuifzanden. De planten en dieren die van oorsprong thuishoren in deze gebieden worden verdrongen en verdwijnen.

  • We hebben onze ruimte zo ingericht dat water zo snel mogelijk wordt afgevoerd. Zo houden we droge voeten en kunnen we landbouwgronden gemakkelijk bewerken. Van de akkers wordt het water snel afgevoerd via de sloot, en van de straten gaat water via de putten meteen het riool in. Ons grondwaterpeil zakt en hiermee ook de grondwaterstand in de natuurgebieden. Dit terwijl de natuur water nodig heeft, denk aan natte heide, hoogvenen en alle planten en dieren die hier leven.

  • Wegen en woonwijken zijn dwars door leefgebieden van dieren aangelegd. Hierdoor zijn deze leefgebieden versnipperd en geïsoleerd van elkaar geraakt. Dieren kunnen hun soortgenoten niet meer bereiken. Als ze niet kunnen migreren, wordt hun leefoppervlakte te klein. Door inteelt neemt de genetische variatie af en verzwakt de soort.

  • De mens heeft vanaf de tijd van de grote ontdekkingsreizen planten en dieren verplaatst over de aarde. Deze ‘exoten’ kunnen ecosystemen in de war brengen en inheemse planten en dieren verdringen. Sommige exoten hebben geen natuurlijke vijanden, waardoor ze zich gemakkelijk kunnen uitbreiden. Dieren als de muskusrat of de Canadese gans, maar ook planten zoals de Japanse duizendknoop of de Kaukasische reuzenberenklauw, verdringen de oorspronkelijke flora en fauna in Nederland. Daarnaast kunnen exoten ziektes meebrengen, zoals de kreeftenpest en het ranavirus, waardoor inheemse populaties, die geen afweer tegen deze ziektes hebben, uitsterven. Bovendien kunnen uitheemse roofdieren inheemse soorten als prooi opeten. Zo leeft de Amerikaanse zonnebaars in het voortplantingswater van de boomkikker en de knoflookpad, en eet hier hun eitjes op. Ook de exoot de waterplant watercrassula breidt zich onstuitbaar snel uit, waardoor vennen dichtgroeien en een heel systeem onomkeerbaar wordt aangetast. De oorspronkelijke soorten hebben dan geen kans meer op overleving.

Vragen? Neem contact op!

Contact

Wat kun jij doen?

  • Biodiversiteit is aanwezig in de natuurgebieden, maar ook in ieders eigen tuin. Gebruik geen gif om onkruid te bestrijden en creëer in jouw omgeving zoveel mogelijk ruimte voor planten en dieren. Haal bijvoorbeeld ook de tegels uit je tuin en zet hem vol met (inheemse) planten waar bijen en vlinders op af komen. En ruim je tuin niet te netjes op, laat wat takken en bladeren liggen waar dieren kunnen scharrelen.

  • Koop biologische groenten en fruit van boeren die geen pesticiden gebruiken en dus ook niet zorgen voor grote sterfte onder bijen en andere insecten. Eet minder vlees. Voor elke kilo vlees is heel veel water en soja nodig. Vaak moet regenwoud plaatsmaken voor sojaplantages, waar de biodiversiteit onder lijdt. Kies ook voor duurzame melkproducten van Nederlandse koeien die vooral gras en mais van eigen bodem eten en vrij buiten rondlopen. Koop zoveel mogelijk lokaal geproduceerd voedsel, dat voorkomt onnodige kilometers. Kortom, neem respect voor dieren en hun leefomgeving mee in je keuzes.

  • Zie je dat de biodiversiteit wordt benadeeld, spreek je dan uit. Rijk, provincie, gemeente en waterschap hebben veel invloed op de natuur, houd daar rekening mee als je gaat stemmen. Stem met een groen hart!

Kom samen met ons in actie!

Contact

Wat doet Landschap Overijssel?

Juist in de afwisselende natuurgebieden die Landschap Overijssel beheert, kunnen we direct bijdragen aan de bescherming van planten en dieren en hun specifieke leefomgeving. We zien dit dan ook als onze kerntaak. Zo bieden we de meest kwetsbare soorten een plek om te overleven.

Landschappen behouden

Kritische soorten, zoals bepaalde soorten hagedissen, vlinders, vogels, insecten, en planten hebben het zwaar. Zij kunnen alleen overleven in specifieke leefgebieden, zoals zandgebieden met heide, veen en/of stuifzand. Daarom zorgen we ervoor dat juist deze gebieden blijven bestaan. We zorgen voor voldoende oppervlakte én variatie in een leefgebied.

Afwegingen en bomenkap

Om bepaalde soorten een kans te geven te overleven maken we soms de moeilijke afweging om bomen te kappen. Dit geldt bijvoorbeeld op de Lemelerberg waar we om heel bijzondere soorten, die uitgestrekte heidegebieden als leefgebied hebben te behouden, zoals de bijvoorbeeld zandhagedis. We realiseren ons dat het dit veel reacties oproept. Het is ook een heel moeilijke afweging, kies je voor de boom of voor de zandhagedis.

Wil je meer weten over bomenkap en waarom we er soms toch voor kiezen om bomen te kappen?

Verbinding

We proberen leefgebieden met elkaar te verbinden, zodat verschillende populaties elkaar kunnen bereiken. Ook herstellen we ecosystemen. Zo nemen wij onder meer maatregelen om watersystemen te versterken, waardoor delen van onze natuurterreinen waar nodig natter worden.

Steun natuur en landschap in Overijssel!

Dit kan al vanaf € 2,00 per maand!

Meld je aan