Een houtwal is een aarden wal met hierop begroeiing van levende bomen en struiken. Het is een lijnvormig landschapselementen die in veel zandlandschappen voorkomt. Hiermee is het één van de oudste landschapselementen in de provincie. In het verleden werden houtwallen opgeworpen rond akkers om vee en wild te weren, maar ook rond weides om vee juist binnen te houden. Ook werden houtwallen opgeworpen om (marke)grenzen aan te geven. Tegelijkertijd werd de beplanting op de houtwal ook gebruikt als gebruikshout, ook wel geriefhout genoemd. Veel soorten werden geregeld bij de grond afgezaagd om te gebruiken als brandhout, palen, schorsgebruik, gereedschapsstelen en ander gebruik. Tegenwoordig hebben houtwallen vooral een landschappelijke en ecologische waarde. Door de variatie van kruiden, struiken en bomen biedt dit veel voordelen voor allerlei soorten fauna.
Landschap: Essenlandschap, Kampenlandschap, Maten en flierenlandschap (Beekdallandschap), Jong ontginningslandschap.
Hoofdsoorten: zomereik, wilde lijsterbes, ruwe berk, meidoorn, hazelaar, vuilboom, sleedoorn, gewone vogelkers, hondsroos.
Secundaire soorten: max. 5% van de aanplant: Zoete kers, wilde appel, peer en mispel, wilde kardinaalsmuts, Gelderse roos.
Plantwijze: minimaal 3 plantrijen (circa 5-6 meter breed). Boomvormers in de middelste rij en struikvomersaan de zijkanten. De aanplant bestaat hoofdzakelijk uit bosplantsoen. Om de 10 tot 20 meter kan een boom worden geplant.
Plantafstand: 1,5 meter tussen de rijen en tussen de planten in de rij.
Volgroeide breedte: een volgroeide houtwal is minimaal 4 tot 6 meter breed, uitgaande van 3 plantrijen. Afhankelijk van de beschikbare ruimte kunnen meerdere plantrijen worden toegepast.
Volgroeide hoogte: bomen die mogen uitgroeien kunnen wel 20 tot 30 meter hoog worden. De struikenlaag wordt 4 tot 6 meter.
Beheer: in de jeugdfase bestaat het onderhoud uit het vrij houden van de aanplant van ruigtekruiden zoals braam en brandnetel die de jonge bomen en struiken overgroeien. Na circa 5-6 jaar zal de aanplant gesloten raken. Daar waar nodig kan dan gesnoeid en gedund worden. Na circa 10 jaar is onderhoud noodzakelijk waarbij concurrentie krachtige bomen en struiken worden afgezet. Werk daarbij gefaseerd. Dit hakhoutbeheer dient periodiek (iedere 15-20 jaar) te worden uitgevoerd.
