Een knotboom is geen soort op zich. Knotbomen ontwikkelen een knotvorm door de snoeiwijze. Naast landschappelijke waarde, bieden knotbomen volop broedgelegenheid voor vogels en een voedselbron en leefplek voor insecten. Daarom zijn we er zuinig op!
Gebruikshout
Bepaalde soorten bomen werden vroeger (en nu nog steeds) geknot om gebruikshout te leveren. Dit werd op grote schaal gedaan en knotbomen zijn dan ook kenmerkend voor het Nederlandse landschap. De bekendste knotboom is de wilg, maar ook bijvoorbeeld elzen, essen, eiken, linden, populieren en haagbeuken laten zich goed knotten. Grienden (een groot aantal knotbomen bij elkaar) hebben vanwege het gebruik van het geoogste hout een grote cultuurhistorische waarde. In Overijssel vind je grienden vooral in de uiterwaarden van de grote rivieren.
Ecologische waarde
Afhankelijk van de soort begint een knotboom als staak (zonder wortels) of stek (met wortels). Meestal vormen de bomen geen kaarsrechte lijn, dat is nou juist zo leuk. Naast landschappelijke waarde, bieden knotbomen volop broedgelegenheid voor vogels en een voedselbron en leefplek voor insecten. Ook reeën en andere zoogdieren vinden er een schuil- en voedselplek.
Zelf een knotbloom planten?
Doen! Een paar tips:
- Plaats de staken of stekken van 2 tot 3 meter hoog zo’n 8 meter uit elkaar. In tegenstelling tot een stek wordt een staak aan de onderkant schuin afgezaagd en van alle zij takken ontdaan;
- Snij vervolgens van de onderste meter reepjes bast weg;
- Duw de staak 30 tot 40 centimeter verder de grond in als het de bodem van het plantgat raakt;
- Knip de staak tot 2 meter boven het maaiveld af;
- Plaats om veevraat te voorkomen op 1 tot 2 meter afstand van de knotbomenrij een raster;
- Knot de bomen tussen half november en half maart;
- Voor de wilg en populier geldt dat eens in de 3 tot 5 jaar alle takken tegelijk tot aan de knot afgezet moeten worden;
- Elzen, essen en eiken worden eens in 5 tot 10 jaar tot 10 centimeter boven de laatste snoeiplek afgezet;
- Laat bij een eik de helft van de takken zitten.
