Dieren

Heidekoe

Heidekoe Manderheide
Heidekoe Manderheide  Foto Margot Schulte
N 52° 29.556' E 006° 12.077'

Om te voorkomen dat heideterreinen dichtgroeien met bomen en grassen, laat Landschap Overijssel in sommige gebieden heidekoeien grazen. Dit speciale en zeldzame runderras eet niet alleen grassen maar ook jong hout, zoals berkjes en vuilboom. Ook pijpestro en andere grassen en kruiden die je in heideterreinen vindt, lusten ze graag. Heidekoeien zijn zeer zelfredzaam en gaan in beginsel hun eigen weg. Door hun graasgedrag helpen ze niet alleen de heide open te houden, ze vergroten óók de biodiversiteit. De koeien veranderen de begroeiing van het gebied doordat ze paadjes en open zandplekken maken en poepplekken hebben. Ook nemen ze zaden mee in hun vacht, die er ergens anders weer uit vallen. De extra variatie die hierdoor ontstaat, is op geen enkele andere manier na te bootsen. Een impuls van jewelste dus voor de diversiteit aan planten en dieren op de heide.

Winterhard
De heidekoe is een oud-Nederlands ras en ontzettend sterk. De dieren kunnen uitstekend tegen de kou, ze hebben zelden parasieten of ziekten en ze hebben in de winter geen extra voedsel nodig. Als de temperatuur daalt, wordt hun vacht dikker en vormt een isolerende laag die geen kou, water of wind doorlaat. De koeien redden het daarmee goed in winterse omstandigheden. Ze kunnen ook als er sneeuw ligt voldoende voedsel vinden. Wel zijn ze dan dunner, net als hazen en vogels, omdat er minder voedselaanbod is en omdat ze meer energie verbranden. Dit is een natuurlijk proces, in het voorjaar eten ze het verloren gewicht er gewoon weer aan.

Heidekoe met zogend kalf
Heidekoe met zogend kalf  Foto Mark Zekhuis
Heidekoe
Heidekoe   Foto Margot Schulte
Stier met koe
Heidekoe met stier  Foto Nico Kloek

Variatie
De heidekoeien voorkomen niet alleen dat de heide dichtgroeit, ze zorgen ook voor extra variatie in het gebied. Bijvoorbeeld doordat er looproutes ontstaan, als gevolg van de voorkeur van de kudde om op een bepaalde manier te bewegen. Op deze ‘vaste’ routes ontstaan paadjes. Die worden op hun beurt weer groeiplekken voor kruiden en een welkome plek voor reptielen om op te warmen. Ook de stevige keutels van de koeien zitten vol leven. Denk aan kevers en insecten die hun eitjes in en om de keutels afzetten, of de poep opeten. En in de dikke vachten van de koeien blijft van alles hangen. Zo worden zaden van kruiden, planten en bloemen van de ene plek naar de andere plek getransporteerd. Haar wat achterblijft of wat ze kwijtraken in de rui, gebruiken vogels in het voorjaar als nestmateriaal. Begrazing zorgt voor variatie!

Driehoornmestkever

Poep en zijn sleutelrol in de natuur

Poep is een onmiskenbare schakel in de kringloop van het leven. Ook voor deze driehoornmestkever. Honderden soorten planten en dieren zijn er direct afhankelijk van. Stichting ARK heeft een prachtige zogenaamde sleuteltekening gemaakt over de rol van poep. Je kunt hem hieronder bekijken en downloaden. Ook vind je er een interessante tekening over het belang van de zogenaamde 'stierenkuil'.

Neem even een kijkje!

Sleutelrol poep
Foto Stichting ARK

Gesloten kringloop
Landschap Overijssel houdt de heidekoeien op een natuurlijke manier. Dit betekent dat er maar een paar exemplaren in een groot gebied lopen en dat ze niet worden ontwormd en/of geënt. Ook worden ze niet bijgevoerd; ze moeten al hun voedsel vinden ín het natuurterrein. Hierdoor komen er geen vreemde stoffen, zoals medicijn of ontwormingsmiddel en ook geen extra voedingsstoffen in de natuur terecht. Alle stikstof die de koeien uit het gebied opnemen, poepen ze ook weer in het gebied uit. Er komt niets bij. Omdat de koeien over zeer veel ruimte beschikken, mesten en plassen ze zelden op één en dezelfde plek. Er ontstaat dus geen ammoniak. Heidekoeien kun je daarom vergelijken met reeën, hazen of eekhoorns; ze zijn onderdeel van het natuurlijke systeem.

Heidekoe Margot Schulte

Gedragsregels

Let op: wanneer je een natuurterrein bezoekt waar dieren grazen, dan gelden er speciale regels. Deze zijn nodig om recreatie en begrazing veilig samen te laten gaan. Goed naleven van deze regels is dus belangrijk.

  • Houd altijd minimaal 25 meter afstand van de heidekoeien. Raak ze (dus) niet aan.
  • Kom ook niet dichterbij om een foto te nemen.
  • Loop met een ruime boog om koeien heen die op het pad liggen. Heidekoeien zijn geen huisdieren en ook geen ‘gewone’ landbouwdieren. Dit gebied is hun thuis, dus gun ze hun ruimte en privacy.
  • Houd honden ten allen tijde aangelijnd.
  • Laat de koeien niet schrikken.
  • Voer de koeien nooit.
  • Houd je afval bij je (om te voorkomen dat de koeien het opeten en ziek worden).
  • Zorg dat de poortjes goed achter je dichtvallen.
  • En vooral, geniet ervan als je de kudde tegenkomt.

We zoeken de heidekoeien geregeld op in het veld, om te controleren of alles goed met ze gaat. Toch kan het voorkomen dat er een koe gewond is of in nood en wij niet in de buurt zijn. Zie je een heidekoe met een wond, uitgebroken vee of een andere noodsituatie? Of zie je een raster dat kapot is? Geef dit dan direct door via het calamiteitennummer van Landschap Overijssel 085 - 0402110
Wij komen dan direct in actie. Alvast veel dank!

Heidekoe
Heidekoe aan de wandel  Foto Margot Schulte
Heidekoe

In de Tubantia van november 2022 stond een mooi artikel over onze heidekoeien.

Steun Het Overijssels Natuurfonds!

Maak Overijssel groener en gezonder. Al vanaf €7,50 bescherm jij één vierkante meter natuur.

Help mee!