Een houtwal of houtsingel is een rij bomen en struiken die soms wel, soms niet op een aarden wal (een soort dijkje) is geplant. Vroeger zag je volop houtwallen in grote delen van Noord- en Oost-Nederland. Ze werden gebruikt als veekering en voor hakhout. Vooral in het Twentse coulisselandschap zijn het kenmerkende landschapselementen. Door de komst van prikkeldraad en ook door nieuwe landbouwtechnieken dreigen ze uit ons landschap te verdwijnen. En dat is jammer, want naast een landschappelijke waarde hebben ze ook een belangrijke ecologische functie.
Houtwal: oorspronkelijke functie
Vroeger, toen er nog geen prikkeldraad was, gebruikten boeren houtwallen als veekering, om het vee binnen hun terrein te houden. Bovendien konden de boeren af en toe wat bomen of struiken kappen in zo'n houtwal. Dit hout werd voor van alles gebruikt; als brandhout, of om gereedschap, meubels of hekken van te maken.
Houtwal: ecologische functie
Nog steeds hebben houtwallen een belangrijke functie en waarde. Ze bieden beschutting aan het vee en bovendien vormen ze een geschikte leefomgeving voor veel verschillende soorten planten, dieren en insecten. Door de helling ontstaat variatie in nat, droog, warm en koud. De zonkant is fijn voor insecten, amfibieën en reptielen, terwijl de schaduwkant ideaal is voor varens en mossen. Ook vormen houtwallen een netwerk van verbindingswegen in een landschap of tussen natuurgebieden. Daarmee leveren houtwallen een belangrijke bijdrage aan het behoud van onze soortenrijkdom; een belangrijke ecologische functie dus.
Houtsingel
Een houtsingel is een breed, lijnvormig element beplant met streekeigen bomen en struiken. Houtsingels staan langs perceelgrenzen en sloten. De singels leverden brand-en geriefhout en zorgden voor bescherming van (het gewas op) de akker. Een was zo'n rij bomen een goede windbreker. Houtsingels hebben landschappelijk en ecologisch gezien een belangrijke verbindende functie. De soorten bomen en struiken die voorkomen in een houtsingel kunnen van streek tot streek verschillen.
“Houtwallen en -singels zijn niet alleen mooie elementen in het landschap, maar bieden ook een goede leefomgeving voor allerlei soorten dieren en insecten”
Schoonheid en identiteit
Los van de ecologische functie, hebben houtwallen en -singels ook esthetische waarde; ze vormen mooie elementen in het landschap en dragen bij aan de identiteit van een streek. In Twente zorgen de houtwallen - afgewisseld met glooiende essen, solitaire en groepen bomen - voor een geborgen en gevarieerd coulisselandschap. Aantrekkelijk voor wandelaars en fietsers, dus ook voor jou! Laten we er met z'n allen voor zorgen dat dit soort landschapselementen behouden blijft.
Benieuwd wat jij kunt doen?
Wil jij zelf een houtwal aanleggen? Of een bestaande groep bomen en struiken omvormen tot een houtwal? Goed idee! We helpen je graag op weg met het zoeken van geschikte (streekeigen) boom- en plantsoorten, de juiste plek en manier van aanplant en het optimale tijdstip. En ook voor het beheer van houtwallen hebben we handige tips. Zie bijgaande handleiding en video.
