Vasse; Bron en Esch

Bezoekerscentrum

Welkom in het Bezoekerscentrum Dal van de Mosbeek! Het bestaat uit Infocentrum IJs & Es, Watermolen Bels en Watermolen Frans. In het onbemande Infocentrum IJs & Es wordt het verhaal van Noordoost-Twente op beeldende wijze verteld. Het heeft dezelfde openingstijden als Restaurant Watermolen Bels.

Kracht van het ijs

Na de IJstijd stuwde het ijs de grondlagen in Twente met enorme kracht voor zich uit. De vorm van infocentrum IJs & Es verbeeldt de kracht van het ijs. Binnen vind je informatie over het ontstaan en de vroege bewoning van dit deel van Twente, een gebied waar veel prehistorische vondsten zijn gedaan.

Watermolens

Afwisselend in Watermolens Bels en Frans geven de molenaars op zondagmiddag maaldemonstraties. Ook erg leuk voor kinderen. Als Watermolen Frans open is, kun je de expositie over de geschiedenis van de molen en het molenaarsleven bekijken.

Bijzondere natuur

Natuurgebied Dal van de Mosbeek is een beschermd Natura2000-gebied. De grond bestaat uit keileem en dekzand waardoor bronnen met kalkrijk grondwater ontstaan zodat er bijzondere planten groeien. Om het bronnenlandschap te behouden, neemt Landschap Overijssel maatregelen om verdroging tegen te gaan.

Bezoek Dal van de Mosbeek Routes Landschap Overijssel

Watermolen Bels

Hier stonden ooit 2 watermolens. In 1725 werd een papiermolen gebouwd op de oever waar nu het restaurant staat. Deze maakte deel uit van een florerende papierindustrie waarbij ze uit lompen papier maakten. Toen de papiermakerij steeds minder opbracht, is de molen in 1860 omgebouwd tot korenmolen.

Chicoreimolen

In 1845 kwam een chicoreimolen op de andere oever. Chicoreiwortels werden gemalen en gebrand om er koffie van te zetten. Chicoreikoffie was toen populair voor mensen voor wie echte koffie te duur was.

Theeschenkerij

In 1916 kocht Jannes Bels, paardenhandelaar uit Vasse, het molencomplex en werd ook de chicoreimolen een korenmolen. Sinds 1958 is Landschap Overijssel eigenaar. Na een grondige restauratie startte de familie Bels in 1962 Theeschenkerij Watermolen Bels, nu uitgegroeid tot volwaardig restaurant.

Maaldemonstraties

Op zondagmiddag geven molenaars maaldemonstraties, afwisselend bij Watermolen Bels en Frans.

Houtwallen

Hier loop je langs een oude houtwal met daarachter de Mander Esch. Houtwallen zijn de coulissen in het Twentse landschap. Een houtwal bestaat uit een rij bomen en struiken die soms op een aarden wal liggen.

Prikkeldraad

Ze hadden allerlei functies. Doornige struiken zoals meidoorn en sleedoorn waren een ‘natuurlijk prikkeldraad’. Ze hielden het vee binnen en wild buiten het erf. Bessen, bloemen en noten van vlier, kamperfoelie en hazelaar werden gebruikt in de keuken of als medicijn.

Eiken

Her en der zie je ook eiken in de houtwal. Vroeger gebruikten de mensen het hakhout daarvan voor werktuigen, meubels en voor hun woning. Nu dat niet meer gebeurt, krijgen de eiken kans om de hoogte in te gaan.

Beschutting

Door de variatie aan struiken zijn houtwallen een waardevol leefgebied voor heel veel dieren: vogels, insecten, amfibieën en kleine zoogdieren. Reeën en dassen vinden er beschutting.

Watermolen Frans

Begin 1700 is op deze plek een papiermolen gebouwd. In 1870 verbouwde molenaar Frans hem tot korenmolen en bakkerij. Het molenaarsgezin woonde in de boerderij naast de molen. Als de molen open is, kun je het verhaal over het molenaarsleven ontdekken.

Beernsgeert

De laatste beroepsmolenaar Gerard Frans ('Beernsgeert') had samen met Marie een groot gezin met 10 kinderen. Gerard was ook boer. Hij had koeien en paarden en verbouwde graan, aardappels, bieten en knollen voor het vee.

Bedrijvige molenaar

Met een dubbele baan had Beernsgeert een druk leven. Daarom sloot hij allerlei apparaten op het waterrad aan: een karnmolen, cirkelzaag, wasmachine, slijpsteen, en nog veel meer...

Maaldemonstraties

Vrijwillige molenaars geven op zondag maaldemonstraties, afwisselend bij Frans of Bels. Regelmatig zijn er ook andere leuke activiteiten voor jong en oud bij de molen. Kijk hiervoor op de website van Landschap Overijssel:

Activiteiten

Reuterij

Aan de ene kant zie je een oude roggeakker. Tussen het rogge groeien prachtige akkerkruiden zoals korenbloem en kamille. Aan de andere kant kijk je in de Reuterij: een brongebied met bijzondere planten. In de bronvijver legde de reut'nboer vroeger bundels vlas te ‘reuten’ of 'rotten'.

Linnen

Tijdens het rotten van vlas komen de vezels vrij, die je nodig hebt om linnen garen te spinnen. De Mosbeek werd daarom vroeger ook wel Vlasbeek genoemd. De Vlasbeekweg, bij de bronnen van de Mosbeek, herinnert hieraan.

Houtwal

Links van het weiland zie je een oude slingerende houtwal met aan de voet een smalle beek die naar de Mosbeek stroomt. Voor dieren zoals kikkers, padden en salamanders is de houtwal met beek een veilige plek.

Kwetsbaar

Door zijn kwetsbaarheid is dit gebied, net als alle andere brongebieden langs de route, niet vrij te betreden. ’s Zomers kun je mee met een excursie om het te verkennen. Kijk hiervoor op de website van Landschap Overijssel:

excursies & activiteiten

Voorde

Je loopt hier door een ‘voorde’, een doorwaadbare plaats in een beek of rivier. Ook zie je een mooi brongebied.

Watermolen de Deele

Bij het klaphek kun je even naar beneden richting boerderij lopen. Daar zie je de Mosbeek mooi liggen. Ongeveer op deze plek stond vroeger Watermolen de Deele. Al in oude geschriften uit 1493 wordt deze molen genoemd.

Mosbeek

Hier loop je letterlijk het Dal van de Mosbeek in. Links en rechts zie je de Mosbeek, die hier al aardig breed is.

Zeldzame planten

Het kalkrijke water uit de bronnen van de Mosbeek zorgt ervoor dat hier bijzondere plantensoorten voorkomen, zoals koekoeksbloem, orchideeën, klokjesgentiaan, parnassia en de zeldzame combinatie van vlozegge en vetblad. Water en bloemen trekken libellen en vlinders aan.

Natura 2000

Vanwege deze bijzondere natuurwaarden, is het Dal van de Mosbeek aangewezen als Natura2000-gebied, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Landschap Overijssel beschermt dit mooie bronnenlandschap o.a. via maatregelen om verdroging tegen te gaan.

Eeuwenoude boerderij

De boerderij die je hier ziet heet Erve Weersink. Het woonhuis bestond al vóór het jaar 1000.

Hezinger Esch

Je loopt hier langs de Hezinger Esch. Een es is een hooggelegen akker op een dekzandrug. Vanaf halverwege 1600 werden de bolle akkers nog hoger door bemesting met plaggen. De boeren verbouwden vooral graan op de es. Het woord ‘es’ is afgeleid van het Germaanse ‘atisk’: land waarvan gegeten wordt.

Hazelbekke

In het zuiden ligt naast de es, weggezakt in het landschap, natuurgebied de Hazelbekke. Het regenwater dat op de es valt, stroomt ondergronds af richting de Hazelbekke en komt daar aan de oppervlakte.

Braamberg

De Braamberg is met z'n 76 meter een van de hoogste punten van Overijssel. Het bos is rijk aan spechten waaronder de kleine bonte specht. Andere karakteristieke vogels zijn wespendief, havik, fluiter en appelvink. Ook hoor je hier af en toe raven.

Buitenverblijf

Bovenop de Braamberg bouwde de familie Jannink, bekend als een van de Twentse textielbaronnen, een riant buitenverblijf met uitzicht op de Holterberg. De fundering ligt er nog. De familie Jannink bezat onder meer de Braamberg, het Springendal en de Mandercirkels.

Brand

De Duitse bezetter brandde het buitenverblijf in 1944 af. De Duitsers waren bang dat dit mooie huis als uitkijkpost ging functioneren.

Tichelwerk

Hier stond vroeger een Tichelwerk (steenbakkerij). De steenbakker woonde ernaast. De steenoven is in 1861 door het kerkbestuur van Vasse opgericht om stenen te bakken voor de kerk. De benodigde klei kwam van de Braamberg. Ook verschillende boerderijen zijn gebouwd met stenen van Twentse klei.

Liefhebber van het landschap?

Je bent hier te gast op terrein van Landschap Overijssel. Al 90 jaar beschermen, beheren en ontwikkelen wij natuur en landschap met kwaliteit voor mens, plant en dier zodat het er goed leven is.

Help mee!

Help mee bij de bescherming en ontwikkeling van natuur & landschap in Overijssel, zodat je kunt blijven genieten van dit mooie, afwisselende oerlandschap! Je bent al donateur vanaf €24,- per jaar.

Gift doen of donateur worden?