Trailrun natuurgebied Lemelerberg

Welkom op de Lemelerberg!

Mysterieuze jeneverbessen, prachtige zandvlaktes, eenzame dennen en mooie vergezichten vergezellen je op deze tocht. De schreeuw van de buizerd klinkt hoog boven ons, een roodborsttapuit in de top van een klein struikje. Welkom op de Lemelerberg!

Beschermd natuurgebied

Vanwege de hoge natuurwaarden is de Lemelerberg aangewezen als Natura 2000-gebied, een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Doelstelling van Natura 2000 is de soortenrijkdom van planten & dieren te herstellen. Zo willen we voorkomen dat de natuur steeds eenvormiger wordt.

Herstel heide

Zo is in Overijssel de afgelopen 100 jaar bijna 90% van de heide verdwenen waardoor allerlei planten en dieren bedreigd worden met uitsterven. Ook op de Lemelerberg is veel heide verdrongen door bos. Daarom werkt Landschap Overijssel hier aan het herstel van de heide.

Meer weten over herstel heide?

Gletsjers

Stel je eens voor, een enorme gletsjer die vol kracht zand en grind voor zich uitdrukt tot een bult van ongeveer 80 meter hoog ontstaat. Dat gebeurde zo’n 150.000 jaar geleden. Zo ontstonden de Lemeleberg en de Archemerberg.

Hoge natuurwaarden

Door de hoogteverschillen heeft dit natuurgebied een bijzonder karakter en belangrijker nog, hoge natuurwaarden voor allerlei planten en dieren, zoals de zandhagedis, het heideblauwtje en de veldleeuwerik.

Vrijwilligers

Bij het beheer van dit natuurgebied, krijgen we hulp van Natuurwerkgroep Archem. De vrijwilligers werken op de Lemeler- en Archemerberg aan het onderhoud van bos en heide. Dankzij deze vrijwilligersgroep blijft de heide een uitgestrekt terrein waar de schapen van onze kudde kunnen grazen!

Help je mee?

Vele handen maken licht werk. Wil jij ook helpen bij het instant houden van dit prachtige en belangrijke natuurgebied? We kunnen altijd hulp gebruiken.

Natuurbeheer Lemelerberg Vrijwilligerswerk

De Jeneverbes

De jeneverbes (Juniperus communis) is met enige mystiek omgeven. De Egyptenaren gebruikten de aromatische naalden in etherische oliën. In de Middeleeuwen verbrandde men de takken om het kwaad weg te houden. En ook nu nog gebruiken we de bessen, bijvoorbeeld bij het maken van jenever en zuurkool.

Inheemse conifeer

De jeneverbes is een karakteristieke conifeer. Omdat we steeds minder woeste gronden kennen in Nederland, heeft deze boom, met haar prachtige grilliger vormen, het moeilijk. Op de Lemelerberg doen we er alles aan om de jeneverbes te behouden.

Leestekens van het landschap

Uitzichtpunt Archemerberg

Het glooiende landschap van het natuurreservaat de Lemelerberg is ruim 887ha groot en bestaat uit de Lemelerberg (45m) en Archemerberg (78m). De bergen vormen samen een stuwwal die meer dan 150.000 jaar geleden is ontstaan. De oriëntatietafel is een ontwerp van Gerrit Ebbink en geplaatst in 2005.

Grove den

Toen de gletsjers zich aan het einde van de ijstijd terugtrokken, was slechts een grote conifeer - de grove den - in staat de door het ijs geteisterde gebied te veroveren.

Drie bronnen

Op de Lemelerberg zijn drie waterbronnen. We houden de exacte locaties graag 'geheim' om te kijken hoe de natuur zich ontwikkelt als ze ongestoord haar gang kan gaan.

Leemlaag

De bronnen zijn ontstaan door de leemlaag in de berg. Hierdoor kan het regenwater niet de grond in zakken. Het water zakt alleen in de bovenlaag, stroomt naar beneden om verderop weer aan de oppervlakte te komen. Op deze plekken ontstaan de bronnen, ook wel kwelders genoemd.

Veluws heideschaap

Opvallend hoog op de poten en meestal crèmekleurig met hier en daar een bruine vlek; maak kennis met het Veluwse heideschaap. Het is een vriendelijk en rustig schapenras. Op dit moment zijn er slechts 9 kuddes in Nederland, waarvan een hier op de Lemelerberg. Als je geluk hebt kom je de kudde tegen!

Levende maaimachine

De schapen doen het hier prima. Ze eten - als een soort levende maaimachine - de grassen, heide en jonge boompjes zodat de heide verjongt en ruimte krijgt. In de winter vind je de kudde in de schaapskooi, waar rond februari de lammetjes worden geboren. Die blijven t/m maart bij de kooi.

Kraamschudden

De geboorte van vaak wel 100 lammetjes is elk jaar weer een feest! Eind maart ben je van harte welkom om te komen kraamschudden tijdens lammetjesdag. Zodra de ze groot genoeg zijn, gaan de lammeren mee de berg op. Begeleid door de herder haar bordecollies en met hulp van vrijwillige herders.

Ons Veluws heideschaap

Verzuring door stikstof

Naast vermesting, verdroging en versnippering, vormt verzuring een bedreiging voor de natuur. Zo ook hier: door neerslag van stikstof verzuurt de heide en verdwijnen de kruiden die hier horen. Zonder kruiden geen insecten en zonder insecten geen vogels en zoogdieren en dus een armere biodiversiteit.

Steenmeel voor biodiversiteit

Hier op de Lemerberg is met een precisiestrooier steenmeel over de heide uitgestrooid, waardoor de mineralenbalans in de bodem herstelt. Na vijf jaar verwachten we hiervan de effecten te zien.

Uitbreiden van de heide

Al eerder is op de Lemelerberg gewerkt aan het uitbreiden en verbinden van heidegebieden. Door grotere, aaneengesloten heidegebieden versterken we het leefgebied van soorten die het moeilijk hebben, zoals het heideblauwtje en de levendbarende hagedis.

De Dikke Steen

De Dikke Steen op de Lemelerberg gold als grensteken tussen de marken Lemele en Archem. Bij het uitgraven van de steen bleek dat hij 17 voet in de grond zat en 22 voet lang was. Er bestaan verschillende volksverhalen over de steen.

Tijd van jagers en boeren

Grote en kleine ravijn

Op verschillende plekken op de Lemelerberg zijn we bezig met het herstel van de heide. Doordat delen van het bos worden omgevormd, ontstaan ook nieuwe vergezichten op het dal. Zo ook hier bij het 'grote en kleine ravijn'.

Lemelerberg, een stuwwal

De term 'ravijn' klinkt spectaculair maar in werkelijkheid zijn de hoogteverschillen niet meer zo groot als vroeger. Misschien kun je met een beetje verbeelding nog iets terugzien van de stuwwalplateaus en smeltwaterdalen die hier ooit waren.

Stuwwallen in Nederland Natuurherstel Lemelerberg

Sterrenbos

Onderdeel van Park 1813 is het sterrenbos: 8 paden komen samen in het middelpunt en vormen zo een ster. Vroeger diende zo'n sterrenbos vaak voor de jacht. Vanuit het midden had je goed zicht op overstekend wild. Dit sterrenbos werd niet aangelegd voor de jacht, maar vanwege de aantrekkelijke vorm.

Levensbos

In 2013 is Park 1813 - inclusief sterrenbos - hersteld door Landschap Overijssel. Sindsdien ligt middenin de ster 'Het Levensbos'. Hier kun je, net als 100 jaar geleden, een mooi of verdrietig moment gedenken. Een plek om naar terug te keren of gewoon als gebaar voor een groene toekomst.

Groen gedenken

In het Levensbos kun je een beuk, eik, zoete kers of linde planten. Elke boom heeft zijn eigen symbolische betekenis en is waardevol voor het leven op deze plek. Hiermee is het sterrenbos een plek voor bezinning, gedachtenis en reflectie geworden.

Meer over Groen gedenken

Dassenspoor

Op de Lemelerberg leven dassen. Het is niet waarschijnlijk dat je ze ziet tijdens je trailrun, maar de prent in het zand is het bewijs van hun aanwezigheid. Dassen zijn schuw en vooral rond schemertijd en in de nacht actief.

Dasmobiel

De kans om een das in het wild te zien, is erg klein. Daarom heeft Landschap Overijssel een Dasmobiel ontwikkeld; een geluid- en geurdichte ruimte waarvandaan je zicht heb op de dassen. Benieuwd?

Dasmobiel