Te voet naar 't Ende (17 0f 21 km)

Welkom in het Reestdal

'Het Reestdal' kent een grote variatie aan landschapselementen waaronder de natuurgebieden van Landschap Overijssel en Het Drentse Landschap. Je waant je op sommige plekken in een openluchttheater waar achter ieder doorkijkje iets moois valt te ontdekken in het coulissenlandschap.

Beheer Landschap Overijssel

Natuurlijk openluchttheater

Afhankelijk door welk natuurgebied je loopt; stuifduinen waarop hoge naaldbomen, het gemengde (loof/naald)bos, heidevelden en glooiende essen. In het voorjaar een tapijt aan geel bloeiende hooilanden langs het sterk meanderende en voormalige hoogveenbeek en grensrivier de Reest.

De Reest, vaak bedreigd

Streekeigen landschap

Streekeigen bomen en struiken zijn soorten die van nature of vanuit cultuurhistorisch perspectief in een gebied voorkomen. Doordat de soorten zich al eeuwenlang aan de omstandigheden hebben aangepast, zijn ze beter bestand tegen bijvoorbeeld vorstperiodes en ziektes. Klik op de link.

Groen erfgoed: bomen/struiken

Beschermd dorpsgezicht

Den Huizen is één van de oudere buurschappen in het Reestdal. Het bestaat uit slechts vier boerderijen, waarvan drie zich een rijksmonument mogen noemen. Daar komt bij dat Den Huizen de status van beschermd dorpsgezicht heeft gekregen. Het Reestdal kent meerdere karakteristieke boerderijen (link).

Boerderijen in het Reestdal

Beeldende kunstenaars

In een van de boerderijen woont Piet Eggen, één van de vele kunstenaars in het Reestdal waarvoor de Reest en het Reestdal vaak als inspiratie dienen. Open de link.

Vogelkunstenaar Piet Eggen

'Zicht op Den Huizen'

Niet alleen boerderijen vormen een inspiratie voor Jan Jager, ook het water in de Reest legt hij vast. Zoals hier in 'Zicht op Den Huizen', een van de oudere buurtschappen in het Reestdal.

Ontstaan rivier de Reest

De Reest is een typische laaglandbeek. Sterk meanderend door een vlak landschap en met een verval van slechts 5 meter over een afstand van circa 35 km tussen de oorsprong bij De Tippe, ten oosten van Dedemsvaart, tot aan Meppel.

Lees meer over de Reest

Beheerboerderij Rabbinge 4

Het Drentse Landschap probeert de terreinen op een natuurlijke manier te beheren. Net als ‘heel lang geleden’ grazen er weer honderden runderen/schapen in de natuurgebieden, waaronder het Reestdal. Het beheer van deze gebieden wordt vanuit zogeheten beheerboerderijen gedaan.

Beheer met eeuwenoude wetten

Het vee graast op de weilanden in de beekdalen en op het veld. De wintervoorraad hooi komt van de nattere groenlanden. De mest wordt in de stal verzameld en later op de akkers ondergeploegd. Op de akkers wordt graan verbouwd, die vervolgens deels als krachtvervoer voor het vee wordt gebruikt.

Natuurbeheer in Drenthe (link)

Het stro wordt weer in de potstal gebruikt. Als in het najaar een deel van de runderen naar de slager gaat, is de cirkel rond. Het woord 'potstal' is ontleend aan een opeenstapeling van stro en koeienpoep (oppotten van). Je ziet ook een kleinere 'potstal' onder de hooimijt, zogeheten 'Steltenberg'

Wat is een Potstal?

Je mag het boerenerf op om de potstal Beheerboerderij de Uilenburcht in buur(t)schap Rabbinge te bekijken. Staat het weidevee op stal (wintermaanden), ga niet te dichtbij staan! De Limousinrunderen worden ingezet bij het beheer van de natuurgebieden. 's Zomers graast het vee op de wei-/hooilanden.

Kringlooplandbouw (open link)

Kringloop van de natuur...

In de winter staan de koeien in de potstal en potten, tezamen met stro en koeienpoep, stalmest op. Die mest wordt, nadat Limousinrunderen in de wei gaan, verdeeld over de essen waarop graan wordt verbouwd. Het graan wordt in de winter, samen met hooi afkomstig van de beekdalen, gevoerd aan het vee.

Beekherstel Reestdal

Waterschap Reest en Wieden wil met de nieuwe inrichting een aantal doelen bereiken. Het optimaliseren van de grond- en oppervlaktewaterpeilen voor de functie natuur in het beekdal. Daarbij rekeninghoudend met de aanwezige landbouw. En tevens het voorkomen van overlast tijdens hoogwatersituaties.

Bijzonderheden Reestdal

Het Reestdal is voor Nederlandse begrippen fysisch geografisch zeer zeldzaam, dat komt door de gaafheid van het dal. Het harmonieus samengaan van natuur en landschap in het kleinschalige beekdallandschap moet in het plan 'Water-Op-Maat project Reestdal' passen.

Lees meer

Samenwerking gebiedspartners

Het waterschap werkt samen met zijn gebiedspartners: de provincies Overijssel en Drenthe, de gemeenten Meppel, Hardenberg, Staphorst en De Wolden, LTO, Stichting Het Drentse Landschap, Landschap Overijssel en diverse maatschappelijke organisaties aan het vitaliseren van het plattelandsgebied.

Waterschap Vechtstromen (link)

Oud Avereest nr. 1

Wanneer je naar de boerderij op Oud Avereest 1 kijkt, zie je o.a. een gebruikerstuin, een levensboom boven de voordeur, een bakhuisje en een boerin die 'onder de pannen' zit. Het grote verschil met de andere boerderijen in Oud Avereest? Deze boerderij heeft een siergevel.

Reestdal boerderijen (link)

Functie van het Bakhuisje

Sommige boerderijen hebben een klein stenen schuurtje, een zogeheten bakhuisje. Wanneer er brandhout nodig was om in zo'n bakhuisje de oven op te stoken (voor o.a. brood en koeken bakken), tja, dan moest de boer een (beuken)boom kappen en daarna het hout drogen.

Bakoven

Na het drogen kon het hout in de bakoven. Brood bakken was vroeger een vrouwentaak, daarom stonden de bakhuisjes vaak naast het woongedeelte. Meestal bevindt alleen de opening van de oven zich in het bakhuisje, de bakoven zelf stond buiten.

Herken jij dit schapenras?

Er zijn natuurlijk heel veel schapenrassen. De meest voorkomende schapen zijn de Drentse Heideschapen en de Schoonebekers. Deze laatsten grazen samen met de Schotse Hooglanders op De Wildenberg. Heb je gezien dat deze schapen een bijzondere kop hebben? Welk ras is dit? Klik op de link schapenrassen!

Schapenrassen

Toen: De Weeme

Toen monniken het kerkje in Oud Avereest stichtten, kreeg de pastoor een boerderij met grond erbij. Dit erf werd 'De Weeme' genoemd. In de 18e/19de eeuw was De Weeme in gebruik als boerderij en herberg. Op zondag werden hier na kerktijd de laatste nieuwtjes uitgewisseld in de gelagkamer.

Nu: De Wheem

Sinds het jaar 1979 is Landschap Overijssel de beheerder van de monumentale boerderij (De Weeme) De Wheem. Dit boerderijtype is een zogeheten 'Hallenhuis'. Wanneer De Wheem geopend is, bekijk ook even de constructie van de gebinten, de gelagkamer van toen en de toga van de dominee in 't opkamertje.

Bezoekerscentrum De Wheem

Betekenis levensboom

Sta even stil bij de 'levensboom' boven de voordeuren, o.a. buurtschap.Oud Avereest. Zie je verschil? De witte boom (gietijzer), heeft een symbolische functie. Met zijn wortels in de bodem en takken gericht naar boven, kan hij worden gezien als een verbinding tussen hemel en aarde; het geeft geluk.

Bezoekerscentrum De Wheem

Bezoekerscentrum De Wheem van Landschap Overijssel is een goed begin- of eindpunt van een middagje Reestdal. In deze fraaie boerderij midden in het Reestdal, is van alles te beleven. Behalve mooie exposities vind je er een leuke winkel en kun je er terecht voor een kopje koffie met wat lekkers.

Speelnatuur

Kinderen kunnen zich binnen vermaken in de dassenburcht of op het spannende Speelnatuurpad achter De Wheem. Ook worden regelmatig leuke (kinder-)activiteiten georganiseerd. Ook is het recept voor 'Reestdalkoek' er verkrijgbaar.

openingstijden De Wheem

Wandel- en fietsroutes

De Wheem is een Toeristisch Overstap Punt (TOP); een vertrekpunt voor wandel- en fietsroutes door het Reestdal. Naast de wandelingen van wandelnetwerk Vechtdal, kun je vanaf hier verschillende routes via de app van Landschap Overijssel volgen. Voor alle routes (ook speurroutes!), zie:

routes Landschap Overijssel

De oudste begraafplaats

In Oud Avereest vind je de oudste begraafplaats van de voormalige gemeente Avereest. In de 13e eeuw stond hier al een kerkje. De bewoners uit de omgeving werden bij de kerk begraven. Achter het smeedijzeren hek, op het hoogste gedeelte, stond de destijds houten kerk.

Militair Erehof Oud Avereest

Aan de Meppelerweg vind je het informatiebord over Militair Erehof Oud Avereest (NB loop er naartoe via het smeedijzeren hek). Achter het hek stond vroeger een baarhuisje. Op de historische begraafplaats Achterveld is die nog te zien.

Geschiedenis Reestkerk

De kerk van het buurtschap (gehucht, streekdorp) Avereest kent een lange geschiedenis. Het is in de 12e eeuw ontstaan op een hoge zandrug door ontginningen van de woeste gronden langs het grensriviertje de Reest. Tegenwoordig hoort het buurtschap Oud Avereest bij de gemeente Hardenberg. Foto's: HVA.

Boer en dominee

Rond 1800 stond er een klokkenstoel naast het houten kerkje. Het kwam in de 19e eeuw in verval en rond 1851 was er nieuwbouw op de huidige plek. De Reestkerk van nu kreeg in 1852 een torentje. Het kerkorgel kwam later, in 1866. De boer van De Weeme, nu De Wheem, was toen tevens de dominee.

De Reestkamer

In 2015 is de Reestkerk grondig gerestaureerd en uitgebreid met de Reestkamer. Nu functioneert het gebouw niet alleen als kerk, maar ook als cultureel centrum waar o.a. concerten worden gegeven. In de Reestkamer zijn (alleen op zondag) wisselende exposities te zien. Meer lezen, open de link.

Huidige Reestkerk

Over de Reest

Het kronkelige riviertje De Reest vormt over enkele tientallen kilometers de grens tussen Overijssel en Drenthe. Niet alleen heeft het Reestdal haar naam aan de veenbeek te danken, maar ook het kleinschalige landschap in deze regio met de oogstrelende natuur. Lees ook het infopaneel Kerkenpad 2000.

Bartje en de bok

Het bruggetje hier over De Reest wordt ook wel het bruggetje van Bartje genoemd. In de vroegere TV serie Bartje probeerde het ondeugende jongetje hier een eigenwijze bok de brug te laten oversteken. Het was de slotscene van de film. Hierna trok Bartje samen met zijn bok de wijde wereld in!

Bekijk de film van Bartje

Reestdal: erfgoed 'bruggen'

Landschap Overijssel: onze omgeving zit barstensvol elementen die onze voorouders er in hebben ‘gezet’. In elke regio weer wat anders, omdat je een veengebied nu eenmaal niet op dezelfde manier kunt inrichten als een zandgebied. Zo kreeg elke streek z’n eigen gezicht, zoals 'bruggetjes'.

Erfgoed 'bruggetjes' (link)

Boerderij 'De Wildenberg'

Al halverwege de veertiende eeuw wordt in de archieven van het klooster van Dickninge (De Wijk) melding gemaakt van 'De Wijldenbarghen', oftewel de woeste berg. Van oudsher werden vanuit de boerderijen in het gebied Wildenberg-Rabbinge de eenmansessen of kampen bewerkt.

Verbouwingen

Boerderij De Wildenberg kent een roerige geschiedenis met een groot aantal verbouwingen. Je kunt je misschien niet voorstellen dat hier in de tweede helft van de 20e eeuw grote mestsilo's waren en een loopstal voor honderden koeien.

Restauratie

Inmiddels is de boerderij mooi gerestaureerd en ontdaan van alle moderne bedrijfsgebouwen. De hoeve ademt nu weer de sfeer van de Reestlanden van een eeuw geleden. Het Drentse Landschap heeft de boerderij De Wildenberg in de jaren negentig aangekocht, het is nu een erfgoedlogies.

Geschiedenis 'De Wildenberg'

Teken van welvaart

Beuken- en kastanjebomen in de voortuin vormden een teken van welvaart, maar boden ook de nodige beschutting tijdens een warme zomerdag; het bladerdak van de bomen vormt een natuurlijke parasol.

Veenbeek de Reest: het begin..

Van oorsprong is de Reest een hoogveenbeek. Vroeger ontving het riviertje zijn water uit de grote en uitgestrekte hoogvenen rond onder meer Slagharen, Hardenberg en Dedemsvaart. De Reest voerde toen het water af van dit 30.000 tot 40.000 ha groot niemandsland. Bron: zie link.

Grensriviertje de Reest

Het verloop...

Het riviertje de Reest ligt op de grens van de provincies Drenthe en Overijssel en stroomt vanaf Dedemsvaart naar Meppel. De Reest is een typische laaglandbeek. Sterk meanderend door een vlak landschap en met een verval van slechts 5 meter over een afstand van 37 kilometer.

Boerderij Het Reestdal

Boerderij 'Het Reestdal' is een schitterende oude boerderij met een mooie, oude kapschuur. Aan de achterkant van de boerderij bevindt zich een 'baander'. Deze grote, hoge dubbele deur heeft toegang tot de bedrijfsruimte van de boerderij en zorgde ervoor dat paard en wagen naar binnen konden.

Dan werd de oogst door de boer geladen of gelost. De boerderij heeft een rieten dakbedekking en schuren met wanden van hout. Het Uilenbord op de nok van de boerderij gaf, zoals de naam al doet vermoeden, uilen toegang tot de boerderij voor het vangen van muizen.

Uilenbord

Diverse boerderijen in het Reestdal zijn in het bezit van een uilenbord. Dit is een klein driehoekje onder de nok, dat open is. Door dit 'gat' kunnen uilen de boerderij binnen en zich hier nestelen, met als tegenprestatie dat zij muizen en ander ongedierte uit het graan zouden weren.

Den Westerhuis 1, monument

'Het Reestdal': Deze naam staat boven de grote schuurdeur (baander) en is een gemeentelijk monument. Deze boerderij heeft eeuwen dienst gestaan als het erve 'den Westerhuis'. Nu, met een terugblik naar 1439, staan op dezelfde plek in buurtschap 'Den Westerhuis' nog altijd drie boerderijen.

Erve den Westerhuis (link)

Aanleg trambaan in 1886

Ja heus, vroeger reed hier een tram. In 1884 vroeg J.D. Ruys een vergunning aan bij de provincie Overijssel voor de aanleg en exploitatie van een stoomtramlijn langs het kanaal de Dedemsvaart, van Hasselt naar de Overijsselse Vecht bij Gramsbergen. In 1886 was de eerste DSM tramlijn gereed.

Lees meer over de DSM

Trambaan ter ziele in 1948

Vanaf 1924 begon de DSM met het inzetten van bussen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwam het personenvervoer per stoomtram weer op gang, maar dat was een tijdelijke opleving. Uiteindelijk sloot DSM (Dedemsvaartse Stoomtram Maatschappij) in 1948. (Archieffoto's Hist. Ver. Avereest (HVA).

Biologische Shiitake boerderij

In de natuur groeien shii-takes in bossen, waar ze de voedingsstoffen uit dood eikenhout gebruiken. Op deze ecologische, kleinschalige kwekerij groeien de shii-takes, buiten in 'Het Jodenbos', in een heel donker dennenbos. In deze natuurlijke omgeving ontstaat een kwaliteitsproduct.

Shiitake kwekerij Haveman

Helaas, deze locatie is niet geopend voor individuele bezoekers. Klik op de link en kom meer te weten over de groei van een Shiitake en het ermee bereiden in een heerlijk gerecht.

Shiitake bereiden en tips

Historie Bloemberg

Vanaf de 10e eeuw kwam het gebied rond Fort in handen van de bisschop van Utrecht. In de 14e eeuw kwam er meer belangstelling voor het gebied ten zuidwesten van Zuidwolde. Omstreeks 1708 werd het buurtschap Bazuin van moedermarke Drogt afgescheiden.

De markegronden van Bloemberg werden opgedeeld in Bloemberg, Pieperij en Rabbinge. Begin 19e eeuw werd vanuit Veeningen begonnen met de afgraving van het veen. Bron: Wandelgids Fort, uitgave Streekbelang Fort e.o.

Oudste boerderij Bloemberg

Tramlijn Balkbrug-Meppel

De moeder van de eigenaar van café Poortman is op deze plaats geboren en getogen. In haar jeugd was er nog de tram, waar nu het fietspad ligt. Die leverde veel klanten op; mensen uit Fort stapten bijvoorbeeld hier op. 'Moeder vertelde wel', zegt (wijlen) Ria Donker, 'dat ze als kinder meeliften'.

Bron: Een gedeelte uit 't Olde Karspel', kwartaalblad van de Hist. Ver. De Wijk-Koekange, en in Mandielig van de oudheidkamer Zuidwolde. Naar aanleiding van het 100 jarig bestaan van Café Poortman in het jaar 2000.

Hist. Ver. De Wijk-Koekange

Oude hoeve 't Ende

Hoeve 't Ende bevindt zich aan de rand van het gehucht De Stapel en is sinds 1997 in bezit van Het Drentse Landschap. De boerderij is in oude luister hersteld. In de prachtig aangelegde voortuin staat een monumentale beuk, in de voorgaande eeuwen het symbool van welvaart.

Historie boerderij 't Ende

Orchidee van het Reestdal

De zogeheten (natte) hooilanden in het stroomdal van de Reest staan bekend als groeiplaats voor zeldzame moerasplanten, zoals grote pimpernel, noordse zegge, stijf struisriet en draadrus. Het Overijsselse gemarkeerde graspad (pijl: rood en bruin) kan in een natte periode drassig zijn.

Door het natuurbeheer, gericht op 'verschraling' van de grond, komt het zeldzame moeraskartelblad hier steeds meer voor. Tijdens de bloeitijd kan het veld prachtig paars kleuren. Daarom noemen we het moeraskartelblad ook wel de 'orchidee van het Reestdal'; de echte orchidee zie je hier zelden.

Over de Drentse orchidee

Water toe- en afvoer

In het begin van de twintigste eeuw lag tussen Balkbrug en Meppel nog een uitgestrekt heideveld. Vanaf 1919 is er meer dan 1.500 hectare woeste grond in cultuur gebracht. Waterschap Het Westerhuizingerveld speelde daarin een belangrijke rol. Deze afwateringssloot werd in 2000 aangelegd.

Vruchtbare grond

De ontginning (rond 1930) is door het Waterschap Westerhuizingerveld, in samenwerking met de sociale werkvoorziening, uitgevoerd. Na de drooglegging ontstond vruchtbare grond voor landbouw, het melkvee kan er grazen en wordt er o.a. graan verbouwd. Maar de grondwaterstanden blijven onder aandacht.

Waterbeheersing rond de Reest

Wijngaard De Reestlandhoeve

In 2003 is de Reestlandhoeve begonnen met de aanplant van de wijngaard die nu een oppervlakte van 3 ha beslaat. De grond hier in het Reestdal leent zich goed voor druiventeelt. Zo zit er 'ijzeroer' in de zanderige en waterdoorlatende bodem. Je proeft het in hun bekroonde wijnen.

Lees meer

Geschiedenis Kievitshaar (Ov)

Aan het begin van de twintigste eeuw lag tussen Balkbrug en Meppel nog een uitgestrekt heideveld. Vanaf 1919 is er meer dan 1.500 hectare woeste grond in cultuur gebracht. Vanaf die tijd werden zand- en veenwegen werden verhard. Kievitshaar was toen vier boerenwoningen, als een oase in de woestijn.

Lees meer over Kievitshaar

Reis door de tijd

Maak een topografische tijdreis vanaf 200 jaar geleden tot nu. Klik op de link en zoek op Kievitshaar Balkbrug. Bron kaart: J. Kuijper Overijssel 12e ar. 1893. Zwols Overijssels Archief - Landschap.

Topotijdreis - 200 jaar

Boswachterij Staphorst

Tussen Staphorst en de Wijk ligt Boswachterij Staphorst. Dit is een gevarieerd en natuurlijk bos, dat wordt afgewisseld met heide en vennen. Het gebied is zeer in trek bij dieren, waaronder de dassen, maar ook reeën, roofvogels, adders en hagedissen komen hier voor. Foto geelgors: Martijn Bunskoek.

Natuurgebieden rond Staphorst

Echt boerderijvlees

De familie Emmink runt deze boerderij die tussen de Staatsbossen en het Reestdal in ligt. Ze houden zich bezig met het fokken van het Franse vleesras Blonde d’Aquitaine. Het zijn mooie, elegante dieren met een zeer constante vleeskwaliteit.

Vleeskoe 'Blonde d’Aquitaine'

Dit koeienras loopt bijna jaarrond buiten, alleen in de winter gaan ze op stal. Bij Emmink zijn de dieren op de boerderij gehuisvest in ruime hokken met stro. De voeding van de dieren wordt door hunzelf verbouwd en aangevuld met krachtvoer.

Boerderijwinkel

Kom gerust even kijken op het erf tijdens de openingstijden van de boerderijwinkel. Dit is op vrijdag en zaterdag van 13.00 tot 17 uur. De slogan van dit bedrijf is: 'Uut 't Veld Boerderijvlees, u proeft gewoon het goede leven'.

Lees meer

Project Vipera Verbindt...

Najaar 2008: de vier gebieden voor dit project waren Boswachterij Ommen, Boswachterij Hardenberg, Boswachterij Staphorst, natuurgebied Haardennen en landgoed De Eese. Opgesteld door Stichting RAVON samen met Landschap Overijssel en in samenwerking met Bosgroep Noordoost Nederland.

Natuurberichten (open de link)

Naast de adder biedt het plan ook nieuwe kansen voor dieren als levendbarende hagedis, heikikker, heideblauwtje, bruine eikenpage, moerrassprinkaan en zeldzame planten als klokjesgentiaan, beenbreek (middelste foto), en ronde zonnedauw.