Ontdek Landgoed Den Berg

Historie 'Het Oude Station'

De buitenzijde van Het Oude Station is nog steeds in originele staat en heeft de karakteristieke stationsuitstraling die je ook in Ommen, Mariënberg en Gramsbergen terug ziet. Het stationsgebouw in Dalfsen werd in 1902 voltooid. Over het ontwerp: Architect Eduard Cuypers koos voor een...

...functioneel gebouw met decoratieve elementen. De gevels werden uitgevoerd in rode baksteen met houtwerk in frisse kleuren: rood, wit en groen. De plaatsnaamaanduiding werd uitgevoerd in sectieltegels, een groot aantal tegels vormt tezamen een voorstelling. Het betreft hier de Jugendstil.

Bouwstijl Amsterdamse School

De Zwevende Kei

Dalfsen kent, naast de in het oog springende bouwwerken in de dorpskern, ook dé blikvanger nabij station Dalfsen. Het kunstwerk 'De Zwevende Kei', een artistieke schepping van Bas Maters, die je ook kunt aanschouwen wanneer de trein tussen Zwolle / Emmen, station Dalfsen passeert.

NS op de Emmerlijn - Dalfsen

Willemspad

Het Willemspad is een pad dat langs de Marswetering loopt tussen de Rietmansweg en de Bergerallee. De naam is afkomstig van “Willem” Baud, die aan de Rietmansweg woont en eigenaar is van dit gebied en van het pad.

Marswetering

De Marswetering is van oorsprong een natuurlijk riviertje geweest. In de laatste eeuwen is de Marswetering herhaaldelijk verlegd, vooral om water af te voeren. Enkele jaren geleden is de Marswetering aangepast met ruimte voor wateropvang, nieuwe natuur en vispassages, zoals hier bij het Willemspad.

Zichtlaan

De Bergerallee is met haar lengte van ruim 2,5 km de op één na langste zichtlaan van Nederland. Deze allee is één van de nog bestaande lanen van landgoed Den Berg uit het begin van de 18e eeuw. Deze lanen stonden op de kaart die Samuel van Beinum in 1742 heeft gemaakt van de eerste aanleg.

In de meeste gevallen bezitten de lanen twee dubbele rijen laanbomen (eik en beuk), soms uit enkele of drievoudige. Bij meervoudige rijen zijn de bomen in driehoeksverband geplant.

Groot en Klein Rekkelaar

Aan het eind van de Oude Vechtsteeg staat een tweetal oude boerderijen: “het Groot Rekkelaar” en “het Klein Rekkelaar”. Het Groot Rekkelaar, ofwel Bruins erve, aan de overkant van de Heinoseweg, is een Rijksmonument. Deze boerderij wordt al genoemd in 1377.

Het kleinere en jongere broertje van Groot Rekkelaar, Klein Rekkelaar is een gemeentelijk monument. Er staat nog een oude (meidoorn)haag die niet zo maar weggehaald mag worden. De oorspronkelijke heg van knotwilgen en een gemetselde waterput bovengronds zijn helaas niet meer aanwezig.

De boerderijen Groot en Klein Rekkelaar zijn eigendom van Landgoed Den Berg en vormden vroeger één geheel. Daardoor hebben zij naast architectuurhistorische waarde ook een landschappelijke en beeldbepalende waarde.

Oude Vechtsteeg 2

De boerderij aan de Oude Vechtsteeg 2, boerderij “Konijnengat” of ook wel “Veldhoen” genoemd is een oude plek, maar het huidige gebouw is uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Door blikseminslag is de oude boerderij destijds afgebrand. Ook deze woonboerderij is eigendom van landgoed Den Berg.

Oudste route

De Oude Vechtsteeg is de oudste route aan de zuidkant van de Vecht. De Vecht meanderde breed in het landschap tussen Hoonhorst en Dalfsen. Kenmerkend voor de Oude Vechtsteeg is zijn slingerend karakter, uitgesleten in het landschap en omgeven door hoge dekzandruggen en esakkers.

Koningsweg

De Oude Vechtsteeg was een oude “koningsweg”. Deze liep tussen het hof de Ierthe via Hoonhorst en Millingen over de hoge zandrug en het hof Archum via “Nieuwe brugge”. Deze afstand was in een dag af te leggen.

Spieker Hoenhorst

De naam Hoonhorst komt van het Hoenhorst, al in 1336 genoemd. Het ging daarbij om een spieker naast een kleine heuvel, een (hoge) horst. Het was lange tijd onderdeel van havezate Rechteren, die aan de zuidkant van de Oude Vechtsteeg in 1626 een spieker bouwde. In 1790 werd deze spieker afgebroken.

Landhuis de Hoonhorst

Eind 19e eeuw bouwde de Zwolse familie Van Royen een nieuw landhuis met koepel, dat Op de Belt werd genoemd. Het huis op de heuvel, was toen een uitspanning "met grote buitenpartijen”. Het buiten is nu eigendom van de familie Lubbers.

Oude Potstal

Op de plek van de huidige Potstal bevond zich vroeger een oud boerderijtje. Vermoedelijk was dit een soort koetshuis met woonruimte voor de koetsier van het Huis Hoonhorst. Ook was het mogelijk woonruimte voor de vroegere eigenaren van de spieker Hohenhorst.

De Potkamp

Het boerderijtje kreeg een aantal aanbouwen voor sportgebruik met voetbalvelden ernaast. Dit werd de Potkamp genoemd, naar de namen potstal en Van der Kamp, initiator voor de sportactiviteiten.

Potstal nu

De huidige Potstal heeft deze oude Potkamp vervangen. De Potstal is een multifunctionele sporthal, onderdeel van het Hoonhorster Kulturhus, duurzaam gebouwd in 2014. Het gebouw wordt verwarmd met houtsnippers van snoeihout uit de omgeving. Via een ondergronds leidingnet verwarmt het ook de school.

Ontstaan Hoonhorst

In 1770 ontstond het dorp Hoonhorst rond de schuurkerk, de eerste kerk in de wijde omgeving na de Reformatie. Na het verbod op de katholieke godsdienstbeoefening in 1581 kerkten de katholieken in schuilkerken. Uiteindelijk kreeg de pastoor toestemming om een “kerkhuijs annexe wooninge” te stichten.

In de schuurkerk kerkten ook katholieke Dalfsenaren, tot ze zelf in 1818 een bijkerk kregen. Voor dopen, trouwen en begraven bleven zij echter aangewezen op de kerk in Hoonhorst.

De parel van Salland

De schuurkerk werd in 1858 vervangen door de “parel van Salland”, een neogotische kerk met een torenspits van 36 meter hoog. Katholieken uit de wijde omgeving, ook vanuit Dalfsen gingen in Hoonhorst ter kerke. In 1964 is deze kerk afgebroken en vervangen door de huidige kerk.

De pastorie is later gebouwd dan de kerk en is bewaard gebleven. Er zitten nu appartementen in én op de begane grond de dorpshuuskamer, onderdeel van het Kulturhus. De begraafplaats naast de kerk bestaat sinds 1821. Dit was het eerste katholieke kerkhof in heel Noordwest Overijssel.

Anjerpunt Hoonhorst en Kappers

Anjerpunt Hoonhorst is onderdeel van het Hoonhorster Kulturhus, met een noaberbieb (burgerbibliotheek) en een servicepunt van de openbare bibliotheek. Het is tevens een informatiepunt voor toeristen, met fiets- en wandelroutes, folders en streekproducten. Het Anjerpunt is gevestigd in "Kappers".

"Kappers" is eigendom van de dorspcoöperatie "Hart van Hoonhorst". Deze coöperatie is eind 2021 opgericht om het pand Kappers te behouden voor het dorp. De vijfde generatie van de familie Kappers, de familie Huitink, had geen opvolging binnen de familie en heeft Kappers te koop aangeboden.

Vervolgens heeft een aantal mensen zich verenigd en de dorpscoöperatie opgericht. Begin 2022 heeft de dorpscoöperatie Kappers overgenomen. Naast de horeca-, recreatieve en toeristische functie van Kappers is zo de belangrijke functie voor het verenigingsleven van het dorp behouden gebleven!

Van Klapmuts naar Kappers

Albert Fakkert, eigenaar van tapperij “de Klapmuts”, destijds ongeveer op Kerkstraat 8-10, kocht rond 1860 grond van de pastoor. Hij mocht de tapperij in de te bouwen boerderij aan de overkant voortzetten. Hij verplaatste ook de grutterij daar naar toe. De bakkerij bleef in het oude pand.

Het café van Albert Fakkert is in 1891 overgegaan naar een dochter, getrouwd met Johannes Dekker. Zij lieten hun naam wijzigen in Kappers. En die naam is gebleven en al meer dan 150 jaar een begrip in Hoonhorst. Het boerderij gedeelte werd in 1968 omgebouwd tot feestzaal, met dans- en discoavonden.

De winkel van Kappers was vroeger de grutterij. De kruidenierswaren werden aan huis bezorgd. Het betalen van de geleverde goederen gebeurde meestal na de kerkdiensten met een borrel voor de mannen in het café en koffie voor de vrouwen in de koffiekamer.

Vanaf 1990 tot 2022 waren Jean en Karin Huitink, de vijfde generatie van de Kappers familie, de eigenaren. Nadat zij Kappers te koop hadden aangeboden is eind 2021 met steun van een groot aantal inwoners een dorpscoöperatie opgericht. Deze heeft vervolgens gebouwen en terrein in eigendom genomen.

Kappers heeft zo nog steeds een belangrijke functie voor het verenigingsleven van het dorp: het biedt onderdak aan een deel van het Hoonhorster Kulturhus waarin o.a. het Anjerpunt met haar noaberbieb, servicepunt van de openbare bibliotheek en toeristisch informatiepunt.

Historische kern van Hoonhorst

Een uniek plekje in Hoonhorst: de historische kern van het kerkdorp Hoonhorst met de molen, molenaarswoning en aan de voet van de molen café Kappers met het Anjerpunt.

Albert Fakkert, eigenaar van tapperij 'de Klapmuts', destijds gevestigd op Kerkstraat 8-10, kocht rond 1860 van de pastoor voor 85 gulden een stukje grond ten noorden van de kerk. Hij kreeg toestemming om de tapperij en de grutterij naar de nieuw te bouwen boerderij te verplaatsen.

De combinatie molen en molenaarswoning als geheel is uniek in Nederland, naar schatting zijn er slechts vijf exemplaren in deze staat bewaard gebleven. In de molenaarswoning, gebouwd in 1891, bevinden zich nog marmeren gangvloeren, paneeldeuren, bedsteekasten en een 't huussie, een wc met plank.

De molen Fakkert werd geleidelijk aan een veevoederfabriek met silo's, een restant van de molen, e.d. Het werd steeds moeilijker om de vereiste milieuvergunningen te verkrijgen. De firma Fakkert heeft haar bedrijf vervolgens naar buiten het dorp verplaatst.

De molen werd in 2001 verkocht aan de gemeente met slopen als doel. Weerstand uit de bevolking leidde tot de oprichting van de stichting Molen van Fakkert. In 2003 zijn molenstomp en -huis op de Rijksmonumentenlijst geplaatst. Vervolgens is de molen gerestaureerd en in 2012 weer in gebruik genomen.

Aquaduct Emmertochtsloot

Een ongelijkvloerse kruising van waterwegen aan de Zwarteweg: de oude Emmertochtsloot kruist hier de natuurtak van de Emmertochtsloot.

Aan het einde van de Emmerweg splitst de Emmertochtsloot zich op in 2 takken met ieder een eigen niveau: de oude Emmertochtsloot en de natuurtak ervan. De oude Emmertochtsloot voert water met mestrestanten af.

De natuurtak Emmertochtsloot heeft een hoger peil om verdroging van de landgoederen tegen te gaan. De natuurtak komt niet meer in contact met de afvoertak en loopt via Huis Den Berg, den Aalshorst, de Hoonhorst, de Berkenhorst, de Mataram en via de Horte naar Berkum.

Kerkpad

Deze mooie laan heet de Papenallee. Het is een oud kerkpad, ontstaan na de reformatie. In 1581 werd de katholieke godsdienstbeoefening verboden in gebieden waar de Staatse troepen de macht hadden, zo ook in Dalfsen. De Grote Kerk van Dalfsen werd hen afgenomen.

De katholieke Dalfsenaren waren aangewezen op diverse schuilplekken waar zij in het geheim kerkdiensten hielden, zo ook in Hoonhorst. Katholieken werden door de protestanten 'Papen' genoemd. Vandaar dat deze laan die de kerkgangers gebruikten om naar de mis te gaan de 'Papenallee' werd genoemd.

Havezate Den Berg

Huize den Berg is één van de bekende havezaten langs de Vecht. Al in de 14e eeuw werd “het goet den Bergh” genoemd. Waarschijnlijk is de naam afkomstig van de rivierduinen die het landgoed van oost naar west doorsnijden. Door de eeuwen heen was het in bezit van verschillende families.

Begin achttiende eeuw kwam “Havezate den Bergh” in bezit van de familie Van Dedem. Deze familie heeft het huidige huis gebouwd. Het ligt in het middelpunt van een uitgestrekt lanenstelsel van elkaar loodrecht kruisende lanen en een park van ca. 70 ha.

Duurzaamheid is voor de eigenaren belangrijk. Zo wordt gewerkt aan het herstel van de oorspronkelijke paden en doorkijkjes en is een in 1831 gekapt gedeelte van de zichtlaan achter het huis weer ingeplant. Het voorplein is in het begin van de 20e eeuw opnieuw ingericht, naar oudere voorbeelden.