Terug 79 km

Markestenenroute Enschede

Route langs de grenzen van de vroegere marken van Enschede: Lonneker, Esmarke, Usselo, Twekkelo en Groot Driene. Onderweg zie je de nog aanwezige of opnieuw geplaatste markestenen met prachtige namen als Bergwönnersteen, Fabelhuttesteen of Slagersmaatpaal. Via doorsteekjes is de route in te korten.

De route is op diverse (parkeer)plaatsen te starten. Er is dan ook geen vastgesteld startpunt of eindpunt.

De route voert voor een groot deel over fietspaden, de meeste verhard. Via de oranje stippellijnen kan ook gekozen worden voor kortere routes.

  • 1
    Bezienswaardigheid

    Viermarkenlinde

    Viermarkenlinde

    De Viermarkenlinde staat op het kruispunt van vier voormalige marken: Lonneker, Esmarke, Twekkelo en Groot Driene. De boom is waarschijnlijk meer dan 200 jaar oud en wordt wel een 'boomveteraan' genoemd. In elk geval stond hier in 1756 al een boerderij vlak bij.

    In de voet van de boom zit een restant van een gebouw, dat is waarschijnlijk het bleekwachtershuis van de Van Heeksbleek. Op de velden aan de andere kant van de beek werd textiel uit de fabriek van Van Heek gebleekt.

    Marken

    Een marke, ook markegenootschap of boermarke genaamd, is een middeleeuws collectief van grotere boeren die gezamenlijk het beheer en gebruik van hun gemeenschappelijke gronden reguleerden. De vijf marken waaruit Lonneker is ontstaan, waren Groot Driene, Lonneker, de Eschmarke, Twekkelo en Usselo.

    In de 19e eeuw zijn de marken verdwenen en ontstonden de gemeenten. De grenzen van die gemeenten werden kadastraal vastgesteld, gebaseerd op het verloop van de oude markegrenzen.

    Deze fietsroute gaat langs de buitengrenzen van de marken Groot Driene, Lonneker, Twekkelo, Usselo en de Esmarke, die nog altijd grofweg het gebied van de gemeente Enschede beslaan. Vanaf de Viermarkenlinde zijn met behulp van de doorsteekjes deelroutes rondom elke marke te fietsen.

    Loakstenen

    Loak is Twents voor grens(scheiding) en een loaksteen is een grenssteen. In het Nederlands komt het woord 'laak' voor, dat je nog tegenkomt in achternamen zoals ter Laak, van Laak of Lakerink. Ook het woord 'laakbaar' (gedrag) verwijst hiernaar, dat betekent namelijk zoveel als grensoverschrijdend.

    De Loakstenen- en begraafplaatsencommissie van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker onderhoudt en herstelt markestenen, en wil ze zichtbaar maken voor het publiek, onder andere door middel van deze fietsroute.

    Informatiebord bij de Viermarkenlinde

    Fietsgids

    Voorjaar 2020 heeft de Loakstenencommissie hier een bord geplaatst met informatie over de marken in de gemeente Enschede en een fietsgids uitgebracht. Daarin staan deelroutes rond de afzonderlijke marken en meer historische informatie over wat er onderweg te zien is.

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Ledeboerpark

  • 2
    Bezienswaardigheid

    Bergwönnersteen

    Bergwönnersteen

    Deze driemarkensteen Lonneker-Deurningen-Berghuizen is genoemd naar boerderij de Bergwönner. Dat betekent zoiets als 'bewoner van de berg' en verwijst naar de Lonnekerberg. De boerderij is nog altijd te vinden aan de Bergweg.

    Jufferbeek

    De Bergwönnersteen ligt aan de Jufferbeek, die ontspringt in het Haagse Bos en kabbelt dan door het bosgebied van de Lonnekerberg. Langs de oevers zijn zeldzame planten en vlindersoorten te vinden. De naam verwijst naar 'juffers' of witte wiefkes waarvan gezegd werd dat ze de Lonnekerberg bewoonden.

    Ecologische verbinding

    De Jufferbeek is aangewezen als kern van een ecologische verbindingszone en als 'waterparel'. Dat wil zeggen dat er gestreefd wordt naar een natuurlijke beekloop, zonder stuwen en vastgelegde oevers. Er zijn wel bufferstroken waarbinnen de beek vrij mag meanderen.

    Markegrens vliegveld Twenthe

    Tussen de Piermansteen en de steen bij het kerkpad loopt de grens tussen de marken Lonneker en Hasselo over het terrein van vliegveld Twenthe. De stenen langs deze grens zijn niet toegankelijk, maar in de video-animatie zijn ze allemaal te zien.

    Markestenen vliegveld Twenthe
  • parkeerplaats

    Carpoolplaats Duivelsdijk

  • 3
    Bezienswaardigheid

    Steen bij weduwe Sleebos

    Steen bij weduwe Sleebos

    Markesteen Berghuizen-Lonneker. N.B. Niet toegankelijk.

  • horeca

    't Düvelshöfke

    Op Duivelsdijk 21 is 't Düvelshöfke gevestigd: landwinkel met streekproducten en pluktuin. Openingstijden: zie website.

    't Düvelshöfke
  • 4
    Bezienswaardigheid

    Wiggersbossteen

    Driemarkensteen

    Driemarkensteen De Lutte-Berghuizen-Lonneker. N.B. Niet toegankelijk.

    De Wiggersbosweg is genoemd naar het Wiggersbos, gelegen aan het begin van deze weg en eigendom van de bewoners van het zeer oude erve De Wiggers, gelegen aan de Lossersestraat-hoek Lonneker Molenweg.

    Ter hoogte van huis nr. 80 loopt de grens tussen de marken Lonneker en Berghuizen, later de grens tussen de gemeenten Lonneker en Losser, dwars over de weg.

  • fietsknooppunt

    17

  • instructie

    Haagerbrook

    Laat de fiets staan zodra het pad te modderig wordt en ga te voet naar de steen aan het Haagerbrook.

  • 5
    Bezienswaardigheid

    Haagerbrook en Aarninksbraak

    Steen aan het Haagerbrook

    Markesteen De Lutte-Lonneker.

    Haagse Bos is een verbastering van Haagerbrook. De Enschedese textielfamilie Blijdenstein kocht deze grond ten tijde van de crisis in de jaren dertig van de 20e eeuw en liet er een productiebos aanleggen. Na de verkoop aan Natuurmonumenten in 1969 werd het Haagse Bos weer natuurlijk beheerd.

    Steen aan de Aarninksbraak

    Een eind verderop in het veld (ontoegankelijk) ligt de steen aan de Aarninksbraak, eveneens een grenspunt in de grens tussen de marken De Lutte en Lonneker.

  • parkeerplaats

    Parkeerplaats Judithhoeve

  • instructie

    Ossenschot

    Het is aan te bevelen om de fiets hier te parkeren en te voet naar de steen tegen het ossenschot te gaan.

  • 6
    Bezienswaardigheid

    Steen tegen het ossenschot

    Steen tegen het ossenschot

    Markesteen De Lutte-Lonneker. Genoemd naar het ‘ossenschot’, waar vee van een andere marke dat overgelopen was, geschut of bewaard werd. De marke kon de dieren tegen betaling terugkrijgen.

    Veen en vee

    In de 17e eeuw betwistten de boeren van de Lonnekermarke en de burgers van Oldenzaal elkaar het recht om in het Oldenzaalse veen turf te steken en hun vee te laten grazen. Het gebied werd aan Oldenzaal toegewezen, maar de schermutselingen namen niet af en de partijen bleven vee van elkaar stelen.

    Bij de verdeling van de marken, halverwege de 19e eeuw, bepaalde het gerechtshof te Zwolle dat het grootste deel van het gebied aan Oldenzaal toe zou komen. In 1892 verkocht Oldenzaal het veengebied aan Abraham Ledeboer uit Enschede, die er bos liet aanplanten voor houtproductie.

  • 7
    Bezienswaardigheid

    Snippertsteen

    Snippertsteen

    Driemarkensteen Losser-De Lutte-Lonneker.

    De bijnaam van deze steen luidde lang: ‘steen bij de driestammige berk’, en de steen ging hieronder schuil. Toen de berk oud en verrot was, is hij verwijderd en kon de steen omhoog gehaald worden en weer zichtbaar gemaakt.

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt De Tip

  • fietsknooppunt

    TIP

  • 8
    Bezienswaardigheid

    Steen bij Beumer

    Steen bij Beumer

    Markesteen Losser-Lonneker. De volledige naam luidt: steen bij Hendrik Beumer in het veld. De steen ligt niet precies op de juiste plek: het ware grenspunt ligt op de perceelscheiding aan de andere kant van de weg.

    De steen ligt op de overgang van de Penninkskottenweg (Lonneker) en de Strokappenweg (Losser).

  • 9
    Bezienswaardigheid

    Steen op het Wachtveld

    Steen op het Wachtveld

    Markesteen Losser-Lonneker. De steen is genoemd naar het veld bij De Wacht. Die naam stamt waarschijnlijk uit de tijd dat hier een bewaakte doorgang was in een landweer. Deze landweer moest voorkomen dat mensen of loslopend vee onopgemerkt van de ene marke naar de andere konden komen.

    Veldgrond wijst op de vaak onafzienbare heidevelden die in de 19 eeuw een groot deel van Twente bedekten.

    De steen ligt precies op de huidige gemeentegrens, die hier een eindje met de weg mee loopt. Bij het bordje 'Einde strooiroute' eindigt het grondgebied van de gemeente Losser en gaat de Hogeboekelweg (Losser) Hoge Boekelerweg (Enschede) heten.

    Herstel en onthulling

    Deze steen is teruggevonden op de oorspronkelijke plaats, verzakt in de sloot. Hij is in 2011 omhoog gehaald en van een informatiebordje voorzien in 2012.

  • parkeerplaats

    Parkeerplaats Hoge Boekel

  • horeca

    Speelpark Hoge Boekel

    Speelpark Hoge Boekel, met terras en midgetgolf. Openingstijden: zie website.

    Speelpark Hoge Boekel
  • 10
    Bezienswaardigheid

    Lossersteen

    Lossersteen

    Markesteen Losser-Esmarke. N.B. Niet toegankelijk.

    De overgang tussen de Hogeveldweg en de Haweg markeert de huidige gemeentegrens tussen Losser en Enschede, en is te herkennen aan de ‘asfaltbotsing’. Dit is ook de grens tussen de oude marken Losser en Lonneker. De Lossersteen ligt in het verlengde van deze grens, ten zuiden van de weg.

  • 11
    Bezienswaardigheid

    Steen aan de kamp in het veld

    Steen aan de kamp in het veld

    Marke- en gemeentegrens

    De steen aan de kamp in het veld is een markesteen tussen de Esmarke en de marke Losser. De steen markeert ook de grens tussen de gemeenten Enschede en Losser, die hier door de aanbouw van het huis op de hoek loopt.

  • horeca

    Café Dikke Toon

    Café-slijterij Dikke Toon. Openingstijden: zie website.

    Dikke Toon
  • 12
    Bezienswaardigheid

    Spoorbrug

    Rijksgrenssteen 848A

    Rijksgrenssteen 848A ligt vrijwel onder de spoorlijn, in het gras aan de oever van de Glane. Die rivier is hier de grens tussen Nederland en Duitsland, en dus ook de grens van de Esmarke met Duitsland.

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Glanerbrug

  • 13
    Bezienswaardigheid

    Grensovergang Glanerbrug

    Rijksgrensstenen 848

    De twee rijksgrensstenen met nr. 848 staan op de brug over de Glane, aan weerszijden van de rivier. De brug is de grensovergang tussen Nederland en Duitsland en hier was vroeger een douanepost.

  • parkeerplaats

    Parkplatz ds Hotel Gronau

  • horeca

    ds Hotel Gronau

    Hotel mit Schankwirtschaft und Restaurant.

    ds Hotel Gronau
  • 14
    Bezienswaardigheid

    Rijksgrensstenen

    Rijksgrensstenen

    Aan de Glane staan hier drie rijksgrensstenen: GS 846J aan de Nederlandse kant (net voor de brug linksaf, links in de berm), GS 846J aan de Duitse kant (even verderop aan de linkerkant, vlak voor de busbaan) en GS 847 (aan de overkant van de beek, in het gras).

  • fietsknooppunt

    89

  • parkeerplaats

    Wanderparkplatz Grenzweg

  • 15
    Bezienswaardigheid

    Grenzweg

    Grenzweg

    Aan de Grenzweg staan diverse rijksgrensstenen: 845T, 845U, 845W en 845X.

  • 16
    Bezienswaardigheid

    Aamsveen

    Aamsveen

    De rijksgrens loopt dwars door het Aamsveen. De wandelroute (gele pijlen) voert langs een aantal grensstenen, zoals hier GS 845M. Op de foto is de situatie in 1945 te zien, met grenswachter Koenders.

  • fietsknooppunt

    10

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Aamsveen

  • fietsknooppunt

    S

  • instructie

    Aamsveen N-Z

    Indien het pad langs het Aamsveen slecht is, kunt u hier RA en daarna LA. Op de Aamsveenweg pakt u de route weer op.

  • 17
    Bezienswaardigheid

    Lappenpad

    RG 844N

    Op circa 30 meter afstand ligt rijksgrenssteen 844N aan de beek. N.B. Niet toegankelijk.

  • instructie

    Aamsveen Z-N

    Indien het pad langs het Aamsveen slecht is, kunt u hier RD en daarna RA. Op de Glanerbeekweg pakt u de route weer op.

  • 18
    Bezienswaardigheid

    Vanekerstenen

    Vanekerstenen

    Deze stenen werden in 2007 teruggevonden als fundering van een oud bakhuis. Het bleken twee historische rijksgrensstenen te zijn. Ze zijn in samenwerking met de Heimatverein Alstätte geplaatst op een perceel aan de Aamsveenweg waar eens de boerderij van de heer Vaneker stond.

  • fietsknooppunt

    93

  • parkeerplaats

    Parkeerplaats Sandersküper

  • 19
    Bezienswaardigheid

    Wapensteen

    Wapensteen

    Wapensteen

    Dit is een historische landsgrenssteen, met de wapens van de bisschop van Münster en de provincie Overijssel, en het jaartal 1756. Hij heeft het oude nummer 46, maar geen nieuw nummer omdat hij geen functie als grenssteen meer heeft.

    De steen is hier in 2018 geplaatst in een grensoverschrijdend project van de St. Historische Sociëteit Enschede-Lonneker, de Heimatverein Alstätte en de Schützenverein Alstätte-Brook.

  • 20
    Bezienswaardigheid

    Sandersküper

    Sandersküper

    Bij café-restaurant Sandersküper was vanouds de grensovergang met douanepost aan de Knalhutteweg. Hier zijn de rijksgrensstenen 844 en 844A te vinden.

    Dit is het verlengde van de Kuipersdijk, van oudsher de verbinding tussen Alstätte en het centrum van Enschede. De weg was genoemd naar de kuiper die hier woonde.

  • horeca

    Café-restaurant Sandersküper

  • 21
    Bezienswaardigheid

    Berenbroeksweg

    RG 843C en D

    Aan de Berenbroeksweg, tussen Sandersküper en de Arendsweg, zijn twee rijksgrensstenen te vinden.

    Twee grenspaalnummeringen (1792 en 1818). Ziet u de beide nummers op grenssteen 843D? Het ingegraveerde nummer 41 is uit het jaar 1792 (achterkant), het andere nummer 843 uit 1818 toen de grenzen na het Wener Congres opnieuw ingemeten zijn.

  • 22
    Bezienswaardigheid

    Arendsweg

    Arendsweg

    Aan het eind van de Arendsweg staat rijksgrenssteen 840H. Een eind naar rechts staat rijksgrenssteen 840G

  • 23
    Bezienswaardigheid

    Werthepaal

    Werthepaal

    Viermarkenpaal Esmarke-Usselermarke-Buursermarke-Alstätte en tevens rijksgrenssteen 840 D. In de steen zijn letters gehakt: VM = Usseler-Marke, EM = Es-Marke, BM = Buurser-Marke. Onder VM staat een x en het jaartal 1774.

    Op oude stafkaarten staat hij aangegeven als ‘paal’, tussen de grenspalen 31 en 32. De steen is van Bentheimerzandsteen en is in 1743 geplaatst. Op de zuidzijde staat een merkteken van het NAP.

    De paal staat op de hoek van de Twistveenweg en moest een einde maken aan voortdurende twisten over het veengebied. Tegenwoordig ligt het Twistveen in de gemeente Haaksbergen en is er geen meningsverschil meer over.

    Hee hef hier altied stoan

    In de jaren zeventig was de paal zoekgeraakt bij het effenen van de wegen. Hij werd na enig speurwerk door Henk Wennink van de SHSEL teruggevonden bij een boer op het erf.

    De boer was van plan de steen te verkopen. Hij wilde niet meewerken aan terugplaatsing, maar toen de politie eraan te pas kwam, haalde hij bakzeil en hielp hij zelfs de steen de politiebus in te dragen.

    Daarna is de steen teruggeplaatst en verstevigd met een paar extra blokken zandsteen ter weerszijden. De boeren in de omgeving vonden het mooi dat hij er weer stond en zeiden: 'Hee hef hier altijd stoan.'

  • 24
    Bezienswaardigheid

    Broekheurnerpaal

    Broekheurnerpaal

    Markesteen Usselo-Buurse. De steen ligt circa 400 meter ten zuiden van de weg aan de rand van het bosje en is niet toegankelijk.

    De paal is een replica, geschonken door Gerard Kristen uit Driene. Steenhouwer Jan Zwiggelaar heeft de paal bewerkt en de namen van de marken aan weerszijden uitgehakt. In 2013 is de replica geplaatst door leden van de SHSEL, de Historische Kring Haaksbergen en Arfgood Buurse.

  • 25
    Bezienswaardigheid

    Heegesteen

    Heegesteen

    Markesteen Usselo-Buurse. De steen ligt in een weiland achter de percelen 132-140 aan de Buurserstraat en is niet toegankelijk.

    De oude markegrens tussen Usselo en Buurse is nog altijd de gemeentegrens tussen Enschede en Haaksbergen. Die grens passeert u waar de Buurserstraat overgaat in de Broekheurnerweg, herkenbaar aan de zogenoemde asfaltbotsing.

  • 26
    Bezienswaardigheid

    Berktepaal

    Berktepaal

    Markesteen Usselo-Buurse. In het proces-verbaal der grensbepaling van Haaksbergen (1825) en Lonneker (1826) vermeld als 'paal in de Berkte' en vanaf dat moment ook grenspunt tussen die twee gemeenten. Sinds 1934 grenspunt tussen de gemeenten Haaksbergen en Enschede. De paal is een rijksmonument.

  • 27
    Bezienswaardigheid

    Veenpaal

    Veenpaal

    Markepaal Usselo-Buurse. Dit is een replica, waarvoor de steen is geschonken door Gerard Kristen uit Driene en bewerkt door steenhouwer Jan Zwiggelaar. De nieuwe paal is geplaatst in 2013 en in 2015 feestelijk onthuld door de SHSEL, de Historische Kring Haaksbergen en Arfgood Buurse.

    Usselerveen

    Hier vlakbij is een restant van het Usselerveen te zien. Dit is een reservaat van 8 hectare, in beheer bij Landschap Overijssel. Het bestaat uit een oud heideven, omringd met natte en droge heide, met berken eromheen.

    Eind 19e eeuw lagen ten zuiden van Enschede uitgestrekte heidevelden en veengebieden. Een groot deel daarvan is in gebruik genomen als landbouwgronden. Het laaggelegen Usselerveen, waar de boeren uit de omgeving turf hadden gewonnen, is begin 20e eeuw opgehoogd met huisvuil uit de stad Enschede.

    Er liep een speciaal spoorlijntje vanaf de vuilnisbelt aan de Poolmansweg, via een overlaadperron bij de Helmerzijdeweg, naar het Usselerveen. De rechte wegen en beplanting van Amerikaanse eik langs deze wegen zijn kenmerkend voor het ontginningslandschap.

  • 28
    Bezienswaardigheid

    Slagersmaatpaal

    Slagersmaatpaal

    Markesteen Usselo-Buurse. Deze paal staat op het terrein van camping Ostana en is niet toegankelijk.

  • 29
    Bezienswaardigheid

    Leppepaal

    Leppepaal

    Markesteen Usselo-Buurse en rijksmonument. Als Leppinkpaal genoemd in het proces-verbaal der grensbepaling van de gemeenten Haaksbergen (1825) en Lonneker (1826). Vanaf dat moment ook grenspunt tussen die twee gemeenten en sinds 1934 tussen de gemeenten Haaksbergen en Enschede.

    De paal is genoemd naar het erve de Leppe of Leppink (Oude Haaksbergerdijk 310).

    De paal heeft jaren aan de rand van het weiland gestaan omdat hij in de weg stond. In november 2000 is hij in het kader van de landherinrichting Enschede-Zuid door wethouder Dick Buursink en gedeputeerde Kemperman weer op de juiste plek gezet.

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Molenbelt

  • horeca

    Info en rustpunt De Wakel

    Rustpunt De Wakel

    Wakel is het Twentse woord voor jeneverbes. De oude werkschuur van Natuurmonumenten, De Wakel genoemd, is omgetoverd tot een heerlijke pauzeplek. Hier vind je verder informatie over het Buurserzand. Voor openingstijden: zie website.

    Bezoekerscentrum De Wakel
  • 30
    Bezienswaardigheid

    Kattenstaartpaal

    Kattenstaartpaal

    Driemarkensteen Usselo-Honesch-Buurse. De paal is als 'driekante paal staande bij het Buurser Kluineveen genaamd Kattenstaartpaal' genoemd in het proces-verbaal der grensbepaling van Haaksbergen (1825) en Lonneker (1826). Sinds 1934 grenspunt tussen de gemeenten Haaksbergen en Enschede.

    De Kattenstaart is de naam van het aangrenzende gebied in de gemeente Haaksbergen. Ook de boerderij aan de Knoefweg 15 wordt wel de Kattenstaart genoemd.

    Verschillende palen

    De paal die er daarvoor gestaan heeft, was een grote paal van Bentheimer zandsteen. Naar verluidt is die verplaatst naar het Buurserzand om bij te dragen aan de invulling van een soort openluchtmuseum, opgezet door J.B. van Heek. Daar staat nog altijd een kleine vierkante paal.

  • 31
    Bezienswaardigheid

    Goorpaal

    Goorpaal

    Goorpaal

    Markesteen tussen de marken Usselo en Buurse. Deze replica aan de Hagmolenbeek is geplaatst in 2020. De steen staat nu op de grens tussen de gemeenten Enschede en Haaksbergen.

  • fietsknooppunt

    21

  • instructie

    Grevenpaal

    U kunt de fiets het best parkeren bij de brug en te voet over het schouwpad naar de Grevenpaal gaan.

  • 32
    Bezienswaardigheid

    Grevenpaal

    Grevenpaal

    Viermarkenpaal Usselo-Beckum-Honesch-Stepelo en rijksmonument. Bij de eerste loakgang van het Markestenenplatform Twente, in april 2016, is het informatiebordje geplaatst.

    Deze paal was enige tijd verdwenen. Omdat hij in de weg stond, had men hem in de jaren zestig laten verzinken in het weiland. Op 23 april 1976 is hij weer opgegraven en herplaatst, al is dat zo’n 30 meter van de oorspronkelijke plek.

  • 33
    Bezienswaardigheid

    Hogeveldspaal

    Hogeveldspaal

    Markesteen Twekkelo-Oele. De steen is lange tijd verloren gewaand, maar door een gelukkig toeval teruggevonden en in 2016 herplaatst door de eigenaar van de grond, Ludwig Asbroek.

  • 34
    Bezienswaardigheid

    Belderspaal

    Belderspaal

    Driemarkenpaal Usselo-Twekkelo-Oele. De paal is een replica, driekantig en gemaakt van een deel van de ingangspartij van voormalig restaurant AB in Enschede. Geschonken door Jan Willem Berns uit Enschede en bewerkt door steenhouwer Jan Zwiggelaar. De replica is geplaatst en onthuld in 2015.

  • instructie

    Fabelhutte

    Parkeer de fiets bij de brug over de Oelerbeek en volg het schouwpad aan de noordkant. Na 300 meter, even voorbij het bosje aan de linkerkant, is in het weiland de Fabelhuttesteen te zien.

  • 35
    Bezienswaardigheid

    Fabelhuttesteen

    Fabelhuttesteen

    Markesteen Twekkelo-Oele. Niet toegankelijk, alleen zichtbaar vanaf het schouwpad. De steen is genoemd naar boerderij de Fabelhutte die hier gestaan heeft en waarnaar ook de Fabelenweg genoemd is. Het is rijksmonument 46595 (daar ten onrechte Belderspaal genoemd).

    De paal ontbrak in eerste instantie in het proces-verbaal der grensbepaling van het grondgebied der gemeente van Hengelo (en Lonneker) en is daar later aan toegevoegd. De naam Fabelhutte is daarbij niet genoemd, hij wordt omschreven als een 'Benthemer steenen paal'.

    Hij is behoorlijk afgesleten, waarschijnlijk door de koeien met wie hij al lange tijd de wei deelt. De paal stond oorspronkelijk in een bocht van de Oelerbeek; de paal is niet verplaatst, de beek wel. De boerderij Fabelhutte stond iets ten noorden tegen de grens aan, net in Oele.

  • horeca

    De Zevenster

    Café-restaurant. Openingstijden: zie website.

    De Zevenster
  • 36
    Bezienswaardigheid

    Zandboerpaal

    Zandboerpaal

    Markepaal Twekkelo-Oele. De paal is genoemd naar boerderij De Zaandboer, die tot 2016 in de bocht van de Fabelenweg heeft gestaan. De paal is afkomstig van een gesloopte bakkerij in Boekelo (volgens een woordvoerder van Twence vuilverwerking). De steen is in 2015 herplaatst in overleg met Twence.

    Twence heeft de paal geschonken aan de Loakstenen- en begraafplaatsencommissie van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker. Deze heeft vervolgens de paal in bruikleen aan Twence gegeven, om de lokatie van de Zandboerpaal te markeren.

  • simpel-poi

    NS Station Hengelo

  • 37
    Bezienswaardigheid

    Hollinkbergsteen

    Hollinkbergsteen

    Driemarkensteen Groot Driene-Klein Driene-Woolde. De steen (een replica) is in 2009 geplaatst en van een informatiebordje voorzien, in samenwerking met de woningcorporatie die eigenaar is van de flat. Dit punt lag ongeveer 40 meter verder, op de hoek van het appartementencomplex "3-marken".

    Mogelijk is de oorspronkelijke Hollinkbergsteen al in 1871 verwijderd toen op deze plek een begraafplaats ingericht werd. Op 6 juli 1996 is op initiatief van Gerrit Welberg deze steen geplaatst. Het is een replica, afkomstig uit het buitengebied van Winterswijk.

    Aanvankelijk lag de steen op de juiste plaats, maar door de woningbouwvereniging die eigenaar is van het appartementencomplex, is hij verplaatst naar een 'prominentere' plek.

    Informatiebord

    Infobord bij Hollinkbergsteen

    Op 4 juli 2020 is er een informatiebord over dit driemarkenpunt onthuld.

  • 38
    Bezienswaardigheid

    Steen bij Grimberg

    Steen bij Grimberg

    Markesteen Groot Driene-Klein Driene. Deze steen is een replica, geschonken door Ludwig Asbroek, de eigenaar van de grond waar de Hogeveldspaal staat.

    Het ware grenspunt ligt op het nabij gelegen voetbalveld, net achter een doelpaal. De functie van grenssteen is overgegaan in een verwijzing naar de marke- en gemeentegrenzen die hier vroeger liepen. Hier heeft namelijk van 1937 tot 1943 de grens van de gemeente Hengelo gelopen.

  • 39
    Bezienswaardigheid

    Steen bij Pallas

    Steen bij Pallas

    Steen bij Pallas

    Het ware grenspunt van deze steen ligt op het erf van de nabij gelegen boerderij. Daar lag ooit het huisje van Schoppen Arend. Hij wilde geen belasting betalen en daarom zei hij tegen de vertegenwoordiger van Klein Driene dat hij in Groot Driene woonde, en andersom.

    De Schoppenweg is naar dit huisje genoemd.

  • fietsknooppunt

    98

  • instructie

    Lonnekermeer

    Parkeer de fiets op de fietsparkeerplaats van Landschap Overijssel. Loop het wandelpad naar het Lonnekermeer (rood en geel) in, 1e RA langs de oever van het meer. De steen staat na ca. 200 m aan de rechterkant.

  • 40
    Bezienswaardigheid

    Paal aan Lonnekermeer

    Paal aan het Lonnekermeer

    De volledige naam luidt: stenen paal tussen het Hasseler- en Drienerveld. Markesteen Groot Driene-Hasselo. Hasselo is een van de marken van de oude gemeente Weerselo, nu gemeente Dinkelland. Aan het eind van dit pad staat een vogelkijkhut die uitzicht geeft over het Lonnekermeer.

    Het Lonnekermeer is begin twintigste eeuw gegraven ten behoeve van de spoorlijn tussen Hengelo en Duitsland, die op een talud moest komen. De zandwinning leverde twee meren op van respectievelijk tien en zes hectare. De familie Stork liet hier een villa, boerderij en boswachterswoning bouwen.

    In de Tweede Wereldoorlog nam de commandant van het nabijgelegen vliegveld er zijn intrek en regisseerde van hieruit de uitbreiding van de militaire luchthaven tot ruim drie keer de huidige omvang. Sinds 2001 wordt het landgoed beheerd door Landschap Overijssel.

  • fietsknooppunt

    TIP

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Lonnekermeer

  • 41
    Bezienswaardigheid

    Steen bij villa Oosterhof

    Steen bij het Lonnekermeer (2)

    De grens tussen de gemeente Enschede (marke Groot Driene) en de oude gemeente Weerselo (marke Hasselo) loopt dwars door het meer. Aan de overzijde van het meer ligt de villa Oosterhof, waar nog een markesteen ligt: de steen tussen het Hasseler- en Drienerveld. N.B. De steen is niet toegankelijk.

    In het Lonnekermeer werd tot in de jaren negentig gezwommen. In de naoorlogse periode werd dat ook gemengd gedaan, onder invloed van de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC). Aan de Enschedese kant was dit geen probleem, maar aan de Weerselose zijde hielden veldwachters dit scherp in de gaten.

  • fietsknooppunt

    49

  • 42
    Bezienswaardigheid

    Steen op de wal

    Steen bij het Lonnekermeer (3)

    Aan de westkant van de Weerseloseweg ligt een steen op de wal die het verloop aangeeft van de markegrens tussen Groot Driene en Hasselo. De volledige naam luidt: steen tussen het Hasseler- en Drienerveld. De steen is niet toegankelijk, maar als de begroeiing kort is, is hij vanaf de weg zichtbaar.

  • 43
    Bezienswaardigheid

    Piermansteen

    Piermansteen

    Driemarkensteen Hasselo-Lonneker-Groot Driene. De grensbepalingen van Weerselo en Lonneker spreken van "een groote keisteen in het veld, ten noorden het zoogenaamde Schaddenhuis".

    De steen was in 1982 teruggevonden door de Loakstenencommissie (SHSEL), maar later weer verdwenen, en weer teruggevonden. De steen wordt beschreven als liggend op erve Pierman, vandaar de naam.

    In 1984 was de steen opnieuw verdwenen. De nu aanwezige steen is dus een replica en bovendien iets verplaatst: het echte punt ligt zo'n 30 meter verder het land in.

    Grens op vliegveld

    Tussen de Piermansteen en de steen bij het kerkpad loopt de grens tussen de marken Lonneker en Hasselo over het terrein van vliegveld Twenthe. De stenen langs deze grens zijn niet toegankelijk, maar in de video-animatie zijn ze allemaal te zien.

    Markestenen vliegveld Twenthe
  • fietsknooppunt

    94

  • parkeerplaats

    Wandelstartpunt Holthuis

  • fietsknooppunt

    TIP

  • fietsknooppunt

    S

  • horeca

    Rustpunt met boerderij-ijs

  • 44
    Bezienswaardigheid

    Steen bij het Kerkpad

    Steen bij het Kerkpad

    Markesteen Lonneker-Deurningen. De steen is een replica, geplaatst en van een informatiebordje voorzien in 2016.

    Verdwenen stenen

    De markegrens tussen Lonneker en Deurningen ligt op wat nu het terrein van het vliegveld Twente is. Boerderijen zijn gesneuveld, wegen verlegd en tussen de Piermansteen en de steen bij Kerkpad zijn vier markestenen verdwenen.

    Markegrens vliegveld Twenthe

    Tussen de Piermansteen en de steen bij het kerkpad loopt de grens tussen de marken Lonneker en Hasselo over het terrein van vliegveld Twenthe. De stenen langs deze grens zijn niet toegankelijk, maar in de video-animatie zijn ze allemaal te zien.

    Markestenen vliegveld Twenthe
  • fietsknooppunt

    80

Deze route is ontwikkeld door vrijwilligers van de Loakstenen- en begraafplaatsencommissie van de Stichting Historische Sociëteit Enschede-Lonneker.

Tips voor op stap

Download de App

Landschap Overijssel heeft twee gratis routeapps met daarin de mooiste routes door natuur en landschap. De wandelapp heet 'wandelen in Overijssel' en voor fietsers is er 'fietsen in Overijssel'.

Steun Het Overijssels Natuurfonds!

Maak Overijssel groener en gezonder. Al vanaf €7,50 bescherm jij één vierkante meter natuur.

Help mee!