Monumenten in Dedemsvaart

RK kerk St. Vitus

1820: De houten kerk werd in 1875 vervangen door een stenen. Architect Alfred Tepe. 1928: kerk uitgebreid met het huidige voorgedeelte In de kerk, boven het balkon, bevindt zich een Maarschalkerweerdorgel (1881); in 2015 volledig gerestaureerd. De RK kerk is van mei t/m oktober dagelijks geopend.

Op zoek naar Sint Vitus

Maarschalkerweerd orgel

Orgelmaker Michaël Maarschalkerweerd (in 1915 overleden) speelde een grote rol in de Nederlandse orgelbouw rond 1900. Onder de naam Maarschalkerweerd & Zoon werden kwalitatief hoogwaardige orgels gemaakt, merendeels voor katholieke opdrachtgevers, waaronder ook de RK St. Vituskerk.

Orgelmaker Maarschalkerweerd

Het Angelus kleppen

De Angelusklok, die in de toren van de St.Vitus kerk op 19 september werd opgehangen, is in 1936 door klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts gegoten voor de Koptische kerk in De Haag. De klok draagt het opschrift Jacobus. De Angelusklok wordt in diverse plaatsen gebruikt, nu dus ook in Dedemsvaart.

Het luiden van het Angelus

Begraafplaats RK kerk

Op deze begraafplaats zijn ruim 800 namen te vinden op de grafstenen. De oudst bewaarde grafsteen is van de eerste pastoor van de kerk, B.L. Nieuwentap, en dateert uit 1841. Bij de ingang bevinden zich twee oorlogsgraven. Zie link.

Oorlogsgraven Stichting

Koninklijke Kwekerij Moerheim

De Koninklijke Kwekerij Moerheim werd opgebouwd door Bonne Ruys (1865 - 1950). De grond rondom het landgoed bleek zeer vruchtbaar. U loopt de komende 10 minuten door Rozenheim, de voormalige kwekerij. Met zicht op de sloot rechts: overblijfsel van de voormalige kwekerij Moerheim.

In 1875 kwam de 24 jarige boomkweker A.M.C. Jongkindt Coninck naar Dedemsvaart. Hij bracht het 'kwekersvak' uit Boskoop naar Avereest. O.a. Bonne Ruys kwam bij hem in de leer. Kwekerij Moerheim van Ruys werd later een van de grootste kwekerijen van Europa.

Lees meer

Graanverzamelplaats 'Toen'

In het voormalige ACM-gebouw brachten de boeren vroeger hun graan van het land naar deze verzamelplaats. De daar aanwezige graanverwerker werkte als een soort wasmachine. Het ontdeed de granen (gerst, haver, rogge en tarwe) van zand en steen.

Landbouwmuseum Avereest 'Nu'

In het huidige Landbouwmuseum Avereest zijn naast landbouwwerktuigen, ook de leefwijze van de boeren weer te vinden. Bijzondere films laten het boerenleven van toen en de ervaringen van Reestdal-bewoners van de vorige eeuw zien

Recente openingstijden

Van graan tot bier

Brouwerij Avereest, Langewijk 240 in Dedemsvaart brouwt het bier van begin tot het eind op ambachtelijke wijze. Vroeger brachten de boeren hun granen al naar deze plaats van de graanverwerker. Naast het gebouw kun je de hop zien groeien. In de koperen brouwketels "maischen wij de mout tot wort".

Als de wort met de hop lang genoeg heeft gekookt, wordt het afgekoeld. Daarna gist toevoegen in de tanks. In deze imposante gisttanks worden de suikers omgezet tot alcohol en koolzuur. Met veel geduld en vakmanschap ontstaat hier na minimaal 6 weken een smakelijk bier met een schuimige kraag.

Benieuwd naar de productie?

Boven in de brouwerij is een gezellig proeflokaal waar de bieren geproefd kunnen worden. Geniet bijvoorbeeld van de bijzondere smaak van de Roggeweizen. Een prachtige mix van de 3 mouten, gerst, rogge en tarwe.

Lees meer

Buurtwinkels en Smederij

De Van Haeringenstraat - voorheen 'De Neie Weg' - is in de loop der tijd flink veranderd. De boomrijke weg werd rijkelijk voorzien van winkels, uiteenlopend van buurtsuper tot smederij. De straat is nog steeds geliefd bij de bevolking. Er is jaarlijks een vrijmarkt op 30 april.

Smederij Meerman

Smederij Meerman, Van Haeringenstraat 7 / 7a, was niet alleen een begrip bij de inwoners van Dedemsvaart - vroeger de gemeente Avereest - maar ook daarbuiten. Benieuwd naar oud beeldmateriaal over de Van Haeringenstraat? Zie link.

Beeldbank Hist. Ver. Avereest

Gemeentepark Avereest

Terrein voormalige gemeentehuis Avereest (2e): pas in de jaren dertig werd besloten om er een volwaardig 'wandelpark' van te maken. Het ontwerp: tuinarchitect Mien Ruys. In het park staan ook enkele Sequoiabomen. Bij de gemeentelijke herindeling in 2001 valt het terrein onder Gemeente Hardenberg.

Sequoiabomen

Sequoiabomen zijn de zwaarste bomen ter wereld. Het zijn mammoetbomen, maar ze worden in Europa aanmerkelijk kleiner dan in Californië. De schors is roodachtig bruin, dik, zacht en vezelig en de kroon smal en kegelvormig. Ze staan ook in de Tuinen Mien Ruys en bij Moerheimstraat 84.

Dodenherdenking 4 mei

De jaarlijkse dodenherdenking, een samenkomst op 4 mei bij het standbeeld oorlogsslachtoffers, brengt altijd veel mensen naar het voormalige gemeentehuis Avereest. Vooraf wordt het programma door de gemeente Hardenberg kenbaar gemaakt: passende muziek, gedichten en 2 minuten stilte.

2020 - 75 jaar Vrijheid Bevrijdingsjournaal april 1945

Oorsprong Villa Dina

De kapitale villa werd in opdracht van de vervener B. Berends gebouwd. De eerste steen werd gelegd op 4 april 1877 (nog zichtbaar bij de oorspronkelijke hoofdingang). Het bouwplan wordt toegeschreven aan Jacobus Moll, gemeentearchitect in Hengelo.

Een sprong verder ...

De eerste eigenaren verkochten de imposante villa in 1896 aan Albert Brans en zijn vrouw Teunissien Dina Borgman. In de volksmond werd het al snel 'Villa Dina'. Op 3 oktober 1917 werd de eerste veiling gehouden tot verkoop van de villa met park. In 1918 volgde de verkoop aan de gemeente Avereest.

Historie Avereest

'Villa Dina' hedendaags

Villa Dina diende 80 jaar als (tweede) gemeentehuis, maar werd in 2001 overbodig toen Avereest ging behoren bij de gemeente Hardenberg. In 2004 werd de villa een gemeentelijk monument. Een deel werd tot 2013 verhuurd aan de Rabobank. Sinds 2015 wordt Villa Dina gebruikt door Fellowship of Acoustics.

The Fellowship of Acoustics Lunchroom Dina's Fellows

Monumenten aan De Dedemsvaart

Aan de Moerheimstraat zijn unieke 'vervenerswoningen' langs het kanaal De Dedemsvaart. Het huis op nummer 89 is ontworpen door de lokale architect Jacob Drenth. Een goed voorbeeld van een 'woonhuis' uit de jaren dertig.

Gemeente Hardenberg kent maar liefst 90 monumenten, waaronder vele pareltjes aan architectuur in de voormalige gemeente Avereest, nu Dedemsvaart. Meer weten, bezoek het streekmuseum 'De Kalkovens' waar verschillende boeken ter inzage liggen.

Streekmuseum 'De Kalkovens'

Kanaal De Dedemsvaart

Moerheimstraat noordzijde langs kanaal de Dedemsvaart, kent meerdere Rijksmonumenten waaronder Frisia State (nr 96), gebouwd in 1853. Het bouwjaar is te zien in de stenen naast de voordeur. Het huis is prachtig gerenoveerd, inclusief de oude kerkbel. Villa Agathe Adriana (nr 90) dateert uit 1906.

Moerheimstraat 86

De nu witgepleisterde villa Arriërend kent een lange geschiedenis. Het is één van de oudste huizen van Dedemsvaart en stond al in 1832, bij de invoering van het kadaster, op de kaarten ingetekend. In 1879 ging dit huis over naar Berend Berends, de grootste vervener van Dedemsvaart.

Verveners in Dedemsvaart De toestand van de venen

Tuinen van Mien Ruys, nr. 84

In 1888 startte Bonne Ruys in Dedemsvaart een kwekerij. Bonne’s dochter, Mien, was al jong geïnteresseerd in het ontwerpen en beplanten van tuinen met vaste planten. Tien van de dertig tuinen, aangelegd door Mien Ruys, zijn nu aangewezen als beschermd monument.

Rijksmonument

In tal van boeken beschreef Mien Ruys haar opvattingen over het ontwerpen, beplanten en onderhouden van tuinen. In een periode van ruim 70 jaar nam ze proeven die steeds weer nieuwe en interessante tuinen opleverden. Heel bekend is bijvoorbeeld het gebruik van spoorbielzen in tuinen.

Recente openingstijden tuinen

Meerdere scheepswerfjes

Dedemsvaart kende vroeger in totaal dertien scheepswerfjes. In de loop der jaren zijn veel van deze kleine werven verdwenen. Drie scheepswerven hebben gedurende vele jaren een bestaan gehad in Dedemsvaart, o.a. Scheepswerf Peters aan het kanaal de Dedemsvaart.

Scheepswerf Peters

1858: scheepstimmerman Hermannus Weener startte aan de Peterswijk een scheeps(timmer)werf. In 1896 deed Weener de werf over aan scheepsbouwmeester Johannes Gerhardus Peters. Scheepswerf Peters was actief tot 1966. Bij het dempen van de wijk (foto) werd de werf overgeplaatst naar Kampen.

Lees meer

Gedenknaald Baron van Dedem

Baron van Dedem was de stichter van het dorp Dedemsvaart. Hij is begraven op de begraafplaats De Mulderij, net buiten het dorp. Het opvallende graf ligt centraal op de begraafplaats onder een grote treurbeuk. Op Wisseling een gietijzeren neoclassicistische gedenknaald ter nagedachtenis.

Historie 't Olde Postkantoor

Het markante Oude Postkantoor op Markt 1a werd in 1877 telegrafisch bereikbaar. Op 1 juli 1878 werd het nieuwe PTT-kantoor in gebruik genomen. Vanaf 1978 biedt 't Olde Postkantoor onderdak aan verschillende diensten.

Lees meer

PKN kerk, een monument

Het ontstaan van de voormalige Hervormde Kerk en de bijbehorende pastorie aan de Hoofdvaart 5, valt samen met het ontstaan van de Dedemsvaart. Langs dit water ontstond tussen 1811-1820 een veenkolonie: Het ontstaan van het veendorp Dedemsvaart.

Evenals bij de RK kerk, was het Baron van Dedem, de naamgever ook van de Dedemsvaart, die aanzet gaf tot de bouw van een kerkgebouw (1834).

Historie Hervormde kerk

Marktplein rond 1905 / 1942

Het Marktplein met op de achtergrond de Joodse synagoge. In de WO II moesten onze (voor)ouders ten bate van de Duitse bezetter op deze plek hun rijwielen inleveren. Indien ze konden aantonen dat ze hun fiets echt niet konden missen, kon vrijstelling van inlevering worden aangevraagd.

1993 onthulling Joods monument

Roberta Spier ontkwam, met nog drie andere Joodse inwoners uit Avereest, uit de deportatie in oktober 1942 naar de vernietigingskampen Auschwitz, Sobibor en Treblinka. Roberta Spier was één van hen. Zij onthulde in 1993 de liggende rode granieten gedenksteen in de vorm van een Davidster.

Joods monument / synagoge

2021 Stolpersteine geplaatst

Tachtig jaar later worden ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Holocaust worden een even zoveel Stolpersteine geplaatst in Dedemsvaart en Balkbrug. Beide plaatsen behoorden voor het millenniumjaar 2001 tot de gemeente Avereest, hedendaags gemeente Hardenberg.

Herinnering aan Joodse familie

Infobord Julianastraat 42

Julianastraat 42 diende vroeger als VVV-kantoor binnen de gemeente Avereest. Op het bord van de Historische Vereniging Avereest vind je informatie over de vroegere 'Kalkwieke' (de huidige Julianastraat).

Hist. Vereniging Avereest

Geschiedenis Dedemsvaart, turf

In de omgeving van Dedemsvaart werd vroeger veel turf (gedroogd veen) gewonnen. De plaats is vernoemd naar Baron Van Dedem die een gelijknamig 40 km lang kanaal liet graven tussen Hasselt (Ov) en Ane (Dr).

Nog meer geschiedenis... (HVA)

Langs het kanaal ontstond tussen 1811 - 1820 een veenkolonie: het begin van het dorp Dedemsvaart. Dedemsvaart behoort tot de streek Avereest, waar ook Balkbrug en Oud Avereest bij horen. Sinds de gemeentelijke fusie van 2001 hoort Avereest bij de gemeente Hardenberg.

Historie gemeentegrenzen

Streekmuseum 'De Kalkovens'

In Nederland waren begin 19e eeuw op ruim 100 locaties schelpkalkovens in gebruik. Na WOII ging het slechter met de ovens. Belangrijkste oorzaak was de toenemende import van goedkopere kalk uit steengroeven en de opkomst van de cementindustrie. Tegenwoordig is de kalkoven in Dedemsvaart een museum.

Kalkovens in Nederland

Telescopische Gashouder

De gashouder van Dedemsvaart, een zogenaamde natte telescopische gashouder, werd in 1932 gebouwd en deed dienst tot 1987. Gashouders zijn reservoirs waarin gas werd opgeslagen om later naar particulieren en bedrijven te worden getransporteerd. De gashouder doet nu dienst als Vestzaktheater.

Gashouder Podium Dedemsvaart

Startpunt Monumenten wandelpad

De Historische Vereniging Avereest heeft een paar jaar geleden met een aantal LO vrijwilligers de papieren versie van het Monumenten wandelpad Dedemsvaart en Ontdek oude gemeente Avereest (fietsroute) in een digitaal jasje gestoken. Het bordje op het HVA terrein is hiervan nog een stille getuige.

Routes Landschap Overijssel

2018: Ter gelegenheid van het 200 jarig bestaan van de gemeente Avereest werd er door een gelegenheidsgroep twee HVA routes tussen Oud Avereest en Ommerschans in de gemeente Hardenberg door Landschap Overijssel gepubliceerd. Zowel de wandel als fietsroute start bij het Bezoekerscentrum De Wheem.

Bezoekerscentrum De Wheem

Routes HVA in Oud Avereest

Klik op de link 'Routes Landschap Overijssel' en bekijk 'HVA: Boeren, Burgers, Buitenlui' (fiets) en 'HVA: van Reest tot Schans' (wandel).

Routes Landschap Overijssel