Startpunt HVA: parkeerplaats Langewijk 166, 7701 AK Dedemsvaart. Startpunt OV-reiziger: Stap uit bij halte Nieuwewijk, Dedemsvaart of De Magnolia. Routeverloop: lees de (start)instructies (i). Mis het zomerse uitstapje niet (oranje lijn). Horeca (mindervalidentoilet aanwezig): verschillende mogelijkheden in het centrum van Dedemsvaart en onderweg. Route combineren met 'Dedemsvaart: Toen en Nu' ? Lees HVA startinstructie (i).
HVA startpunt, Langewijk 166: (OV)Route: (Ver)Volg de 4 km wandeling voorbij school 'De Zeven Linden' en St. Vitus kerk. Steek na Asterstraat de dubbele verkeersweg over en ga kort links. Lees instructie (i) Rozenheim. Routeverloop: lees de (OV)instructies (i).
OV-reiziger: beëindig de 4 km wandeling bij bushalte De Magnolia, Dedemsvaart of halte Nieuwewijk, Dedemsvaart.
Nog meer ontdekken in Dedemsvaart? Klik dan op de link 'Dedemsvaart: Toen en Nu' voor de routekaart en mogelijkheden (8, 9 of 10 km). De 8 km route (vanaf B10) is voor 100% gemarkeerd (pijl: paars) maar met de leuke uitstapjes (oranje lijn), een verlenging van circa 2 km.
Dedemsvaart: Toen en Nu1820: De houten kerk werd in 1875 vervangen door een stenen. Architect Alfred Tepe. 1928: kerk uitgebreid met het huidige voorgedeelte In de kerk, boven het balkon, bevindt zich een Maarschalkerweerdorgel (1881); in 2015 volledig gerestaureerd. De RK kerk is van mei t/m oktober dagelijks geopend.
Op zoek naar Sint VitusOrgelmaker Michaël Maarschalkerweerd (in 1915 overleden) speelde een grote rol in de Nederlandse orgelbouw rond 1900. Onder de naam Maarschalkerweerd & Zoon werden kwalitatief hoogwaardige orgels gemaakt, merendeels voor katholieke opdrachtgevers, waaronder ook de RK St. Vituskerk.
Orgelmaker MaarschalkerweerdDe Angelusklok, die in de toren van de St.Vitus kerk op 19 september werd opgehangen, is in 1936 door klokkengieterij Koninklijke Eijsbouts gegoten voor de Koptische kerk in De Haag. De klok draagt het opschrift Jacobus. De Angelusklok wordt in diverse plaatsen gebruikt, nu dus ook in Dedemsvaart.
Het luiden van het AngelusOp deze begraafplaats zijn ruim 800 namen te vinden op de grafstenen. De oudst bewaarde grafsteen is van de eerste pastoor van de kerk, B.L. Nieuwentap, en dateert uit 1841. Bij de ingang bevinden zich twee oorlogsgraven. Zie link.
Oorlogsgraven StichtingGa voor de weg Rozenheim rechts het gritpad op. Loop dit pad langs de sloot uit tot op de stoep. Sla linksaf en volg Rozenheim naar links/rechts tot instructie (i) 'fietsbrugje'.
De Koninklijke Kwekerij Moerheim werd opgebouwd door Bonne Ruys (1865 - 1950). De grond rondom het landgoed bleek zeer vruchtbaar. U loopt de komende 10 minuten door Rozenheim, de voormalige kwekerij. Met zicht op de sloot rechts: overblijfsel van de voormalige kwekerij Moerheim.
In 1875 kwam de 24 jarige boomkweker A.M.C. Jongkindt Coninck naar Dedemsvaart. Hij bracht het 'kwekersvak' uit Boskoop naar Avereest. O.a. Bonne Ruys kwam bij hem in de leer. Kwekerij Moerheim van Ruys werd later een van de grootste kwekerijen van Europa.
Lees meerLoop naar links over het fietsbrugje en volg het gritpad naar rechts tot na het 2e brugje. Sla linksaf. Wandel het brede brede asfaltpad (Polspad) langs de sloot uit tot instructie (i) 'Egelantier'.
Op de straat Egelantier kort naar rechts. Steek links de dubbele verkeersweg (Langewijk) over. Naar rechts kom je langs het Landbouwmuseum (elke zaterdag geopend) en Brouwerij Avereest (streekwinkel). Wandel verder tot instructie (i) 'van Haeringenstraat'.
In het voormalige ACM-gebouw brachten de boeren vroeger hun graan van het land naar deze verzamelplaats. De daar aanwezige graanverwerker werkte als een soort wasmachine. Het ontdeed de granen (gerst, haver, rogge en tarwe) van zand en steen.
In het huidige Landbouwmuseum Avereest zijn naast landbouwwerktuigen, ook de leefwijze van de boeren weer te vinden. Bijzondere films laten het boerenleven van toen en de ervaringen van Reestdal-bewoners van de vorige eeuw zien
Recente openingstijdenBrouwerij Avereest, Langewijk 240 in Dedemsvaart brouwt het bier van begin tot het eind op ambachtelijke wijze. Vroeger brachten de boeren hun granen al naar deze plaats van de graanverwerker. Naast het gebouw kun je de hop zien groeien. In de koperen brouwketels "maischen wij de mout tot wort".
Als de wort met de hop lang genoeg heeft gekookt, wordt het afgekoeld. Daarna gist toevoegen in de tanks. In deze imposante gisttanks worden de suikers omgezet tot alcohol en koolzuur. Met veel geduld en vakmanschap ontstaat hier na minimaal 6 weken een smakelijk bier met een schuimige kraag.
Boven in de brouwerij is een gezellig proeflokaal waar de bieren geproefd kunnen worden. Geniet bijvoorbeeld van de bijzondere smaak van de Roggeweizen. Een prachtige mix van de 3 mouten, gerst, rogge en tarwe.
Lees meerOV-reiziger: Start 'Monumenten in Dedemsvaart' op Langewijk door naar rechts te wandelen (oranje lijn). Lees instructie (i) 'van Haeringenstraat' voor het vervolg. De rondwandeling volgt voor 50% de markering (pijl: lichtgroen) van het regionale netwerk richting B10.
OV-reiziger: Start 'Dedemsvaart: Toen en Nu' (8 km) op Langewijk naar links (oranje lijn) en loop richting keuzepunt B10. Je passeert hierbij het Landbouwmuseum en Brouwerij Avereest, Langewijk 240B. Vanaf B10 is de rondwandeling via de markering (pijl: paars) te volgen. Klik op de link voor route
Dedemsvaart: Toen en Nu (8km)In de zomermaanden (april t/m oktober) is het ook mogelijk de Tuinen Mien Ruys, Moerheimstraat 84 te bezoeken. Klik op de link voor de recente openingstijden.
Tuinen Mien RuysSteek bij 'van Haeringenstraat' de dubbele verkeersweg over. Ga naar links het (relatief stevige, brede) schelpenpad op en houd rechts aan. Volg in het gemeentepark de markering (pijl: lichtgroen) van het regionale netwerk tot instructie (i) 'Villa Dina'.
De Van Haeringenstraat - voorheen 'De Neie Weg' - is in de loop der tijd flink veranderd. De boomrijke weg werd rijkelijk voorzien van winkels, uiteenlopend van buurtsuper tot smederij. De straat is nog steeds geliefd bij de bevolking. Er is jaarlijks een vrijmarkt op 30 april.
Smederij Meerman, Van Haeringenstraat 7 / 7a, was niet alleen een begrip bij de inwoners van Dedemsvaart - vroeger de gemeente Avereest - maar ook daarbuiten. Benieuwd naar oud beeldmateriaal over de Van Haeringenstraat? Zie link.
Beeldbank Hist. Ver. AvereestTerrein voormalige gemeentehuis Avereest (2e): pas in de jaren dertig werd besloten om er een volwaardig 'wandelpark' van te maken. Het ontwerp: tuinarchitect Mien Ruys. In het park staan ook enkele Sequoiabomen. Bij de gemeentelijke herindeling in 2001 valt het terrein onder Gemeente Hardenberg.
Sequoiabomen zijn de zwaarste bomen ter wereld. Het zijn mammoetbomen, maar ze worden in Europa aanmerkelijk kleiner dan in Californië. De schors is roodachtig bruin, dik, zacht en vezelig en de kroon smal en kegelvormig. Ze staan ook in de Tuinen Mien Ruys en bij Moerheimstraat 84.
De jaarlijkse dodenherdenking, een samenkomst op 4 mei bij het standbeeld oorlogsslachtoffers, brengt altijd veel mensen naar het voormalige gemeentehuis Avereest. Vooraf wordt het programma door de gemeente Hardenberg kenbaar gemaakt: passende muziek, gedichten en 2 minuten stilte.
2020 - 75 jaar Vrijheid Bevrijdingsjournaal april 1945Lunchroom Dina's Fellow bezoeken? Volg naar links de klinkerweg langs de voorkant van dit markante gebouw.
Vervolg naar rechts de markering (pijl: lichtgroen) tot overzijde van het kanaal. Sla rechtsaf (Moerheimstraat zuidzijde). Blijf links van het kanaal De Dedemsvaart tot (i) 'Tuinen Mien Ruys'.
De kapitale villa werd in opdracht van de vervener B. Berends gebouwd. De eerste steen werd gelegd op 4 april 1877 (nog zichtbaar bij de oorspronkelijke hoofdingang). Het bouwplan wordt toegeschreven aan Jacobus Moll, gemeentearchitect in Hengelo.
De eerste eigenaren verkochten de imposante villa in 1896 aan Albert Brans en zijn vrouw Teunissien Dina Borgman. In de volksmond werd het al snel 'Villa Dina'. Op 3 oktober 1917 werd de eerste veiling gehouden tot verkoop van de villa met park. In 1918 volgde de verkoop aan de gemeente Avereest.
Historie AvereestVilla Dina diende 80 jaar als (tweede) gemeentehuis, maar werd in 2001 overbodig toen Avereest ging behoren bij de gemeente Hardenberg. In 2004 werd de villa een gemeentelijk monument. Een deel werd tot 2013 verhuurd aan de Rabobank. Sinds 2015 wordt Villa Dina gebruikt door Fellowship of Acoustics.
The Fellowship of Acoustics Lunchroom Dina's FellowsLunchroom Dina’s Fellows is een 'bijzondere lunchroom' die gevestigd is binnen the Fellowship of Acoustics te Dedemsvaart in het voormalige, markante gemeentehuis Avereest. Voor een kop koffie of thee met o.a. huisgemaakt appelgebak en arretjescake, maar ook een uitgebreide lunch of een goed gevulde picknickmand. Geopend van maandag t/m zaterdag tussen 10 en 17 uur. Mindervalidentoilet is aanwezig.
Aan de Moerheimstraat zijn unieke 'vervenerswoningen' langs het kanaal De Dedemsvaart. Het huis op nummer 89 is ontworpen door de lokale architect Jacob Drenth. Een goed voorbeeld van een 'woonhuis' uit de jaren dertig.
Gemeente Hardenberg kent maar liefst 90 monumenten, waaronder vele pareltjes aan architectuur in de voormalige gemeente Avereest, nu Dedemsvaart. Meer weten, bezoek het streekmuseum 'De Kalkovens' waar verschillende boeken ter inzage liggen.
Streekmuseum 'De Kalkovens'Moerheimstraat noordzijde langs kanaal de Dedemsvaart, kent meerdere Rijksmonumenten waaronder Frisia State (nr 96), gebouwd in 1853. Het bouwjaar is te zien in de stenen naast de voordeur. Het huis is prachtig gerenoveerd, inclusief de oude kerkbel. Villa Agathe Adriana (nr 90) dateert uit 1906.
De nu witgepleisterde villa Arriërend kent een lange geschiedenis. Het is één van de oudste huizen van Dedemsvaart en stond al in 1832, bij de invoering van het kadaster, op de kaarten ingetekend. In 1879 ging dit huis over naar Berend Berends, de grootste vervener van Dedemsvaart.
Verveners in Dedemsvaart De toestand van de venenWees welkom vanaf april t/m oktober. Volg de oranje lijn langs noordzijde kanaal tot Moerheimstraat 84, toegang. Lees verderop, bij de brug Nieuwewijk, (OV)instructie (i) Moerheimstraat.
In 1888 startte Bonne Ruys in Dedemsvaart een kwekerij. Bonne’s dochter, Mien, was al jong geïnteresseerd in het ontwerpen en beplanten van tuinen met vaste planten. Tien van de dertig tuinen, aangelegd door Mien Ruys, zijn nu aangewezen als beschermd monument.
In tal van boeken beschreef Mien Ruys haar opvattingen over het ontwerpen, beplanten en onderhouden van tuinen. In een periode van ruim 70 jaar nam ze proeven die steeds weer nieuwe en interessante tuinen opleverden. Heel bekend is bijvoorbeeld het gebruik van spoorbielzen in tuinen.
Recente openingstijden tuinenOV-reiziger: Start 'Monumenten in Dedemsvaart' vanaf Moerheimstraat. Volg de markering (pijl: lichtgroen) tot horeca, Julianastraat. Wandel rechtdoor over Wisseling (ongemarkeerd) tot Markt. Rechtsaf langs Joods monument. Markstraat, ga rechts (pijl: geel) richting B11 naar B10 (pijl: lichtgroen).
Langewijk 166: Lees voor de school 'De Zeven Linden' (i) Startpunt HVA voor het (OV)vervolg richting St. Vitus kerk.
OV-reiziger: Start 'Dedemsvaart: Toen en Nu' vanaf Moerheimstraat. Volg de markering (pijl: paars) richting B11 naar B10. Lees instructie (i) Startpunt HVA, Langewijk 166 voor het vervolg. Route is voor 100% gemarkeerd (pijl: paars). Klik op de link voor de kaart.
Dedemsvaart: Toen en NuVoor de mooiste plekjes, kies een uitstapje (oranje lijn). In de zomermaanden (april t/m oktober) is het mogelijk de Tuinen Mien Ruys, Moerheimstraat 84 te bezoeken.
Eigentijdse en sfeervolle horeca. Er is geen mindervalidentoilet aanwezig. Behalve op zondag (12 uur) alle dagen van de week vanaf 10 uur geopend.
Dedemsvaart kende vroeger in totaal dertien scheepswerfjes. In de loop der jaren zijn veel van deze kleine werven verdwenen. Drie scheepswerven hebben gedurende vele jaren een bestaan gehad in Dedemsvaart, o.a. Scheepswerf Peters aan het kanaal de Dedemsvaart.
1858: scheepstimmerman Hermannus Weener startte aan de Peterswijk een scheeps(timmer)werf. In 1896 deed Weener de werf over aan scheepsbouwmeester Johannes Gerhardus Peters. Scheepswerf Peters was actief tot 1966. Bij het dempen van de wijk (foto) werd de werf overgeplaatst naar Kampen.
Lees meerBaron van Dedem was de stichter van het dorp Dedemsvaart. Hij is begraven op de begraafplaats De Mulderij, net buiten het dorp. Het opvallende graf ligt centraal op de begraafplaats onder een grote treurbeuk. Op Wisseling een gietijzeren neoclassicistische gedenknaald ter nagedachtenis.
Het markante Oude Postkantoor op Markt 1a werd in 1877 telegrafisch bereikbaar. Op 1 juli 1878 werd het nieuwe PTT-kantoor in gebruik genomen. Vanaf 1978 biedt 't Olde Postkantoor onderdak aan verschillende diensten.
Lees meerHet ontstaan van de voormalige Hervormde Kerk en de bijbehorende pastorie aan de Hoofdvaart 5, valt samen met het ontstaan van de Dedemsvaart. Langs dit water ontstond tussen 1811-1820 een veenkolonie: Het ontstaan van het veendorp Dedemsvaart.
Evenals bij de RK kerk, was het Baron van Dedem, de naamgever ook van de Dedemsvaart, die aanzet gaf tot de bouw van een kerkgebouw (1834).
Historie Hervormde kerkHet Marktplein met op de achtergrond de Joodse synagoge. In de WO II moesten onze (voor)ouders ten bate van de Duitse bezetter op deze plek hun rijwielen inleveren. Indien ze konden aantonen dat ze hun fiets echt niet konden missen, kon vrijstelling van inlevering worden aangevraagd.
Roberta Spier ontkwam, met nog drie andere Joodse inwoners uit Avereest, uit de deportatie in oktober 1942 naar de vernietigingskampen Auschwitz, Sobibor en Treblinka. Roberta Spier was één van hen. Zij onthulde in 1993 de liggende rode granieten gedenksteen in de vorm van een Davidster.
Joods monument / synagogeTachtig jaar later worden ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Holocaust worden een even zoveel Stolpersteine geplaatst in Dedemsvaart en Balkbrug. Beide plaatsen behoorden voor het millenniumjaar 2001 tot de gemeente Avereest, hedendaags gemeente Hardenberg.
Herinnering aan Joodse familieJulianastraat 42 diende vroeger als VVV-kantoor binnen de gemeente Avereest. Op het bord van de Historische Vereniging Avereest vind je informatie over de vroegere 'Kalkwieke' (de huidige Julianastraat).
Hist. Vereniging AvereestHoreca en MFC de Baron in Dedemsvaart, ook toegankelijk voor mindervaliden. De hoofdingang tot 'de Baron' is aan Prins Bernardstraat of via het zomerterras. Klik op de link voor de recente openingstijden.
Bezoek Streekmuseum 'De Kalkovens': Van harte welkom wanneer het ophaalbruggetje is neergehaald. Volg de oranje lijn tot de toegang Hist. Ver. Avereest (HVA). Dit is bij het bordje 'Monumenten Wandelpad'.
Openingstijden StreekmuseumWandel voor het infobord 'Startpunt Dedemsvaart' naar rechts. Steek de verkeersweg/ fietspad/ grasstrook over. Volg het gritpad naar rechts en loop dit naar links uit tot op de parkeerplaats HVA (naast de school), het eindpunt.
In de omgeving van Dedemsvaart werd vroeger veel turf (gedroogd veen) gewonnen. De plaats is vernoemd naar Baron Van Dedem die een gelijknamig 40 km lang kanaal liet graven tussen Hasselt (Ov) en Ane (Dr).
Nog meer geschiedenis... (HVA)Langs het kanaal ontstond tussen 1811 - 1820 een veenkolonie: het begin van het dorp Dedemsvaart. Dedemsvaart behoort tot de streek Avereest, waar ook Balkbrug en Oud Avereest bij horen. Sinds de gemeentelijke fusie van 2001 hoort Avereest bij de gemeente Hardenberg.
Historie gemeentegrenzenIn Nederland waren begin 19e eeuw op ruim 100 locaties schelpkalkovens in gebruik. Na WOII ging het slechter met de ovens. Belangrijkste oorzaak was de toenemende import van goedkopere kalk uit steengroeven en de opkomst van de cementindustrie. Tegenwoordig is de kalkoven in Dedemsvaart een museum.
Kalkovens in NederlandDe gashouder van Dedemsvaart, een zogenaamde natte telescopische gashouder, werd in 1932 gebouwd en deed dienst tot 1987. Gashouders zijn reservoirs waarin gas werd opgeslagen om later naar particulieren en bedrijven te worden getransporteerd. De gashouder doet nu dienst als Vestzaktheater.
Gashouder Podium DedemsvaartDe Historische Vereniging Avereest heeft een paar jaar geleden met een aantal LO vrijwilligers de papieren versie van het Monumenten wandelpad Dedemsvaart en Ontdek oude gemeente Avereest (fietsroute) in een digitaal jasje gestoken. Het bordje op het HVA terrein is hiervan nog een stille getuige.
2018: Ter gelegenheid van het 200 jarig bestaan van de gemeente Avereest werd er door een gelegenheidsgroep twee HVA routes tussen Oud Avereest en Ommerschans in de gemeente Hardenberg door Landschap Overijssel gepubliceerd. Zowel de wandel als fietsroute start bij het Bezoekerscentrum De Wheem.
Bezoekerscentrum De WheemKlik op de link 'Routes Landschap Overijssel' en bekijk 'HVA: Boeren, Burgers, Buitenlui' (fiets) en 'HVA: van Reest tot Schans' (wandel).
Routes Landschap OverijsselReestdalgroep i.s.m. met de Historische Vereniging Avereest (HVA), Tuinen Mien Ruys, het Landbouwmuseum Avereest & Brouwerij en Landschap Overijssel.
Landschap Overijssel heeft twee gratis routeapps met daarin de mooiste routes door natuur en landschap. De wandelapp heet 'wandelen in Overijssel' en voor fietsers is er 'fietsen in Overijssel'.