Na 68 jaar kwam in 2007 een einde aan de militaire aanwezigheid op Vliegveld Twente. Het kostte de regio naar schatting 2500 banen. Om onder andere nieuwe werkgelegenheid te creëren, kochten de provincie en gemeente Enschede het vliegveld van het Rijk.
Diverse plannen passeerden de revue, waarbij provincie en gemeente altijd recht hebben willen doen aan de economische én ecologische aspecten. Toch leidde het plan voor een evenemententerrein aan de zuidkant van de voormalige vliegbasis in 2016 voor het eerst tot een juridische procedure.
Welk belang heeft Landschap Overijssel bij dit hele proces?
“Het vliegveld ligt als een groene oase tussen de steden Enschede, Hengelo en Oldenzaal en wordt omringd door prachtige natuurterreinen Hof Espelo, Wildernis, ‘t Holthuis, Lonnekerberg en Lonnekermeer. Ook rond de landingsbaan zelf zien we bijzondere natuurwaarden dankzij het jarenlange verschralende maaibeheer van defensie. Het is echt een mooie plek voor mens, plant en dier. Ook in onze ogen is economische ontwikkeling niet verkeerd, maar dan wel in balans met die waardevolle natuurlijke omgeving. ”
“In het gebied leven maar liefst twaalf vleermuissoorten, het kent een uniek beeksysteem en een rijke historie, met sporen van de tweede wereldoorlog nog duidelijk zichtbaar in het landschap.”
Wat maakt het gebied rond het voormalige vliegveld zo uniek?
“De afwisseling tussen hoog en laag, nat en droog, open vlaktes en dichte bossen maakt dat er veel bijzondere soorten op een klein stuk leven. Zo telt het gebied maar liefst twaalf vleermuissoorten, waaronder de zeldzame Brandts vleermuis, Bechsteins vleermuis en Vale vleermuis, een voor ons land unieke combinatie. Het gebied kent bovendien een uniek beeksysteem en een rijke historie, met sporen van de tweede wereldoorlog nog duidelijk zichtbaar in het landschap.”
Wat heeft Landschap Overijssel gedaan om het gebied te beschermen?
“Vanaf het begin hebben we meegedacht in de ontwikkelingen rondom het vliegveld. Voor de realisatie van een burgerluchthaven werd 850 hectare bos bedreigd. Mede dankzij onze weerstand en actie tegen het luchthavenbesluit is dit plan gesneuveld. Bij de realisatie van de Technology Base hebben we er met succes op gehamerd de kracht van het gebied – groen en rust – als kwaliteit in te zetten. En we dachten mee in de realisatie van het nieuwe natuurgebied op het terrein van de voormalige basis, dat de Lonnekerberg en Hof Espelo met elkaar verbindt. Het zonder bestemmingsplan en zonder flora- en fauna ontheffing organiseren van het eerste AIRFORCE Festival was in 2016 voor ons echter een keerpunt. Samen met de Stichting Lonnekerberg zijn we naar de rechter gestapt.”
Wat heeft de juridische procedure tegen het evenement opgeleverd?
“Met onze gang naar de rechter hebben we laten zien op te komen voor natuur en landschap. Het gebied en dan met name de Lonnekerberg heeft landelijke bekendheid gekregen en een aantal bijzondere soorten zijn echt op de kaart gezet, net als het begrip verstoring. We hebben van de provincie de erkenning gekregen dat het festival in 2016 niet georganiseerd had mogen worden. In het bestemmingsplan is de geluidszone iets verkleind en het gebruik van wit licht niet toegestaan. Ook zijn autocross, motorcross en karten uitgesloten en geldt er een beperking voor mega-evenementen tijdens het broedseizoen.”
Op welke manier blijft Landschap Overijssel zich voor dit gebied inzetten?
“Het bestemmingsplan biedt slechts een kader en dus blijven we de ontwikkelingen volgen en het besef van waarde voeden. We noemen het gebied ook wel Central Park Twente. Een park waar van alles mag, maar wel met behoud van de kernkwaliteiten. Wie die kwaliteiten wil beleven, nodigen we uit in het gebied te komen wandelen of fietsen, waarbij de nieuwe uitkijktoren een prachtig uitzicht over het nieuwe natuurgebied biedt."
De zorg blijft
In het voorjaar van 2022 hebben natuur- en milieuorganisaties Lonnekerland, Stichting Lonnekerberg, Natuur- en milieuraad Enschede en wij, Landschap Overijssel beroepschriften ingediend bij de Raad van State tegen het bestemmingsplan ‘Voormalige Vliegbasis Twente – Midden 2021’. Wij maken ons grote zorgen voor de kwetsbare natuur rondom het evenemententerrein vanwege het nieuwe bestemmingsplan dat de gemeente Enschede heeft afgegeven.
“Een gebied waar van alles mag, maar wel met behoud van de unieke kernkwaliteiten.”
Bestemmingsplan
Het nieuwe bestemmingsplan van de gemeente Enschede biedt heel ruime ontwikkelingsmogelijkheden voor evenementen, ook evenementen die grote schade kunnen toebrengen aan de kwetsbare natuur rondom de vliegbasis. Nadat de Raad van State in 2018 het oude bestemmingsplan van de gemeente had vernietigd, omdat het niet voldeed aan de eisen voor natuur en milieu, heeft de gemeente de natuur- en milieuorganisaties gevraagd mee te denken over het nieuwe plan.
Wij vonden dit een mooie kans om een bestemmingsplan te maken waarbij alle belangen zo goed mogelijk zouden worden meegenomen. Nog voordat het over de inhoud ging heeft de gemeente echter de natuurorganisaties te kennen gegeven dat de gemeente zelf het nieuwe plan ging maken. Wij kregen te horen dat we onze bezwaren via de juridische weg kenbaar moesten maken.
Het gevolg is nu dat er een bestemmingsplan ligt dat veel te weinig rekening houdt met de belangen van kwetsbare en wettelijk beschermde planten en dieren in het gebied. Het gaat hierbij om de extreme uitstralingseffecten van geluid, licht en stikstof op de natuur in de directe omgeving.
Passende evenementen
Wij zijn niet tegen evenementen op deze plek, maar deze moeten wel passen bij de kwaliteiten van dit mooie en kwetsbare gebied. Voorstellingen als Hanna van Hendrik, het springkussenfestival en diverse beurzen zijn prima in te passen in het gebied. Het huidige bestemmingsplan geeft echter ook ruimte aan hardcore-festivals en bijvoorbeeld race-evenementen met verbrandingsmotoren die volgens ons de natuurwet overtreden. Vandaar dat we beroepschriften bij de Raad van State hebben ingediend.
